📘 దాశరథి శతకం – Top 10 పద్యాలు
శ్రీ భద్రాచల రామదాసు రచించిన దాశరథి శతకం నుండి 10 ఎంపిక చేసిన భక్తి పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
🧑🏫 దాశరథి శతకం – చిన్న పరిచయం
దాశరథి శతకం శ్రీరాముడిపై అపార భక్తితో రచించిన భక్తి శతకం. రచయిత కంచెర్ల గోపన్న – మనకు ప్రసిద్ధి గల భద్రాచల రామదాసు.
ఈ శతకంలోని ప్రతి పద్యం చివర “దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ” అనే మకుటం ఉంటుంది. “దాశరథి” అంటే దశరథుని కుమారుడైన శ్రీరాముడు; “కరుణా అపయోనిధి” అంటే “దయలో అపారం సముద్రము”.
ఈ పేజీలో ఎంపిక చేసిన 10 ప్రసిద్ధ పద్యాలు – భగవద్భక్తి, రామనామ మహిమ, నీతి–భావం, వైరాగ్యం వంటి అంశాలను విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునేలా భావం + తాత్పర్యంతో ఇచ్చాం. 🙂
శ్రీ రఘురామ చారు తులసీదళ దామ…
శ్రీ రఘురామ చారు తులసీదళదామ శమక్షమాది శృం గార గుణాభిరామ త్రిజగన్నుత శౌర్య రమాలలామ దు ర్వార కబంధ రాక్షస విరామ జగజ్జన కల్మషార్ణవో త్తారకనామ భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- కవి మొదట శ్రీరాముడి మహిమను గుణగణాలను జాబితా చేస్తూ మంగళం పలుకుతున్నాడు.
- శౌర్యం ఉన్నా, దయ & క్షమతో కలిసినపుడే దైవత్వం వస్తుందని చూపుతున్నారు.
- విద్యార్థులు – శక్తి, ప్రతిభ ఉన్నవారు కూడా వినయం, దయతో ఉండాలి.
రామ విశాల విక్రమ పరాజిత భార్గవరామ…
రామ విశాల విక్రమ పరాజిత భార్గవరామ సద్గుణ స్తోమ పరాంగనావిముఖ సువ్రత కామ వినీల నీరద శ్యామ కకుత్ధ్సవంశ కలశాంభుధి సోమ సురారిదోర్భలో ద్ధామ విరామ భద్రగిరి – దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- నిజమైన వీరుడు – శౌర్యం మాత్రమే కాదు, సద్గుణాలు, నియమాలతో కూడినవాడు.
- రాముడి రూపం, వంశం, గుణాలు – అన్నీ ఆయన దైవత్వాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి.
- విద్యార్థులు – విజయంతో పాటు, values కూడా equally important అని గుర్తుంచుకోవాలి.
అగణిత సత్యభాష శరణాగతపోష…
అగణిత సత్యభాష శరణాగతపోష దయాలసజ్ఝరీ విగత సమస్తదోష పృథివీసురతోష త్రిలోక పూతకృ ద్గగన ధునీమరంద పదకంజ విశేష మణిప్రభా ధగి ద్ధగిత విభూష భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- శరణాగతుల రక్షణ – రామదాసు కీర్తనల్లో core theme.
- దయా, సత్యం, దోషరహిత జీవనం – ఇవే దైవ స్వభావ లక్షణాలు.
- విద్యార్థులు – ఎవరో help అడిగితే, మనకు సాధ్యమైనంత help చేయాలనే భావం ఉంచుకోవాలి.
‘రా’ కలుషంబులెల్ల బయలంబడద్రోచిన…
‘రా’ కలుషంబులెల్ల బయలంబడద్రోచిన ‘మా’క వాటమై డీకొని ప్రోవుచునిక్క మనిధీయుతులెన్నఁదదీయ వర్ణముల్ గైకొని భక్తిచే నుడువఁ గానరు గాక విపత్పరంపరల్ దాకొనునే జగజ్జనుల దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- రామనామం – ఒక సాధారణ పదం కాదు, ఆధ్యాత్మిక శక్తి ప్రతీకం.
- నామస్మరణ – భయ, దుఃఖ, అపాయం తగ్గించగల గొప్ప సాధనం అని కవి చెబుతున్నాడు.
- విద్యార్థులు – భయం, tension వచ్చినప్పుడు, deep breath తో పాటు జపం చేస్తే మనసు calm అవుతుంది.
రామహరే కకుత్స్థకుల రామహరే…
రామహరే కకుత్స్థకుల రామహరే రఘురామరామశ్రీ రామహరేయటంచు మది రంజిల భేకగళంబులీల నీ నామము సంస్మరించిన జనంబు భవంబెడ బాసి తత్పరం ధామనివాసులౌదురట దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- దైవనామ స్మరణ ఒక్కటే, మోక్షానికి సరళమైన మార్గం అని భావం.
- నిరంతర జపం – మన ఆలోచనలను శుద్ధి చేస్తూ జీవన దిశ మార్చుతుంది.
- విద్యార్థులు – చిన్నప్పుడు నేర్పే “శ్లొకాలు / రామనామం”కు ఉన్న value ఇదే.
చక్కెరలప్పకున్ మిగుల జవ్వని…
చక్కెరలప్పకున్ మిగుల జవ్వని కెంజిగురాకు మోవికిం జొక్క జుంటితేనియకు జొకిలుచుంగనలేరు గాక నే డక్కట! రామనామ మధురామృతమానుటకంటె సౌఖ్యామా తక్కిన మాధురీ మహిమ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- ఇంద్రియాలకు అనుభవమయ్యే తీపి తాత్కాలికం; రామనామ మాధుర్యం మాత్రం ఆత్మసంతృప్తి ఇస్తుంది.
- వస్తువుల ఆనందం కంటే, దైవస్మరణ ఆనందం స్థిరంగా ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు – బయట attractions మధ్య, spiritual / moral values ని కూడా miss కాకూడదు.
అండజ వాహ నిన్ను హృదయంబున నమ్మిన…
అండజ వాహ నిన్ను హృదయంబున నమ్మిన వారా పాపముల్ కొండలవంటివైన వెసగూలి నశింపక ఉన్నె సంతతా ఖండల వైభవోన్నతులు గల్గక మానునె మోక్షలక్ష్మికై దండయొసంగ కున్నె తుద దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- భగవంతునిపై genuine faith ఉంటే, పాత తప్పులను కూడా సరిదిద్దుకునే శక్తి వస్తుంది.
- నమ్మకం + సత్కార్యాలు కలిసి, జీవనవైభవం & ఆత్మశాంతి ఇస్తాయి.
- విద్యార్థులు – తప్పు చేసినా guiltలో పడకుండా, సరిదిద్దుకునే directionలో నడవాలి.
చిక్కని పాలపై మిసిమిజెందిన మీగడ…
చిక్కని పాలపై మిసిమిజెందిన మీగడ పంచదారతో మెక్కిన భంగి మీ విమల మేచక రూపసుధారసంబు నా మక్కువ పళ్ళెరంబున సమాహిత దాస్యమనేటి దోయిటన్ దక్కెనటంచుజుఱ్ఱెదను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- రూపకంతో భక్తి ఆనందాన్ని explain చేస్తున్నాడు – భౌతిక తీపి vs ఆధ్యాత్మిక తీపి.
- దాస్యభావం – “నేను నీ సేవకుడిని” అనే స్థితిలో devotion మరింత మధురంగా అనిపిస్తుంది.
- విద్యార్థులు – సేవభావం (serve at home, school) కూడా ఒక రూపంలో devotion లాంటిదే.
సిరులిడ సీతపీడలేగ జిమ్ముటకున్…
సిరులిడ సీత పీడలేగ జిమ్ముటకున్ హనుమంతు దార్తిసో దరుడు సుమిత్రసూతి దురితంబులుమానుప రామనామముం గరుడద లిర్ప మానవుల గావగ బన్నిన వజ్రపంజరో త్కరముగదా భవన్మహిమ దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- రామపరంపర, ఆయన పరివారం – devoteeకి protection circle లాంటిది.
- సంపద, ఆరోగ్యం, భద్రత, మోక్షం – అన్నీ దైవకృపలో భాగమని చూపిస్తున్నాడు.
- విద్యార్థులు – family, good friends, teachers, values – ఇవే మీ real “రక్షాకవచం”.
జుఱ్ఱెద మీకతామృతము జుఱ్ఱెద మీ పదకంజము…
జుఱ్ఱెద మీకథామృతము జుఱ్ఱెదమీ పదకంజతో యమున్ జుఱ్ఱెద రామనామమున జొబ్బిలుచున్న సుధారసంబు నే జుఱ్ఱెద జుఱ్ఱుజుఱ్ఱున రుచుల్ గనువారిపదంబు గూర్పవే తుఱ్ఱులతోడి పోత్తిడక దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ.
- సత్సంగం – దైవకథ, దైవనామం, దైవభక్తులతో కూడిన పరిసరమే.
- చెడు స్నేహాలు మనలను మంచి మార్గం నుంచి దూరం చేస్తాయని స్పష్టంగా చెబుతున్నాడు.
- విద్యార్థులు – మీకు మంచి influence ఇస్తున్న వారిని life లో closer చేసుకోవాలి.