📘 భాస్కర శతకం – భావము, తాత్పర్యం
ఎంపిక చేసిన 10 భాస్కర శతక నీతి పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యం తెలుగులో.
🧑🏫 భాస్కర శతకం – చిన్న పరిచయం
భాస్కర శతకం తెలుగు భాషలో ప్రసిద్ధిగాంచిన నీతి–శతకాల్లో ఒకటి. భాస్కరుడు రచించిన ఈ పద్యాల్లో సత్సంగతి, దుస్సంగతి, కాలం విలువ, విద్య, ధనం, దురాశ, కోపం, భక్తి వంటి అనేక విషయాలపై నీతి బోధన ఉంటుంది.
ఈ పేజీలో భాస్కర శతకంలో ప్రాముఖ్యం గల / శైలిని ప్రతిబింబించే 10 నీతి పద్యాలును, వాటి భావం, తాత్పర్యంతో ఇవ్వబడింది. తెలుగు విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు, ప్రవచనాలు చెప్పేవారికి ఉపయోగపడే విధంగా రూపొందించాం. 🙂
సంప్రదాయ గ్రంథాలలో, పఠనశైలులలో కొన్ని పాదాంతరాలు (పదాలలో చిన్న తేడాలు) ఉండొచ్చు. ఈ పేజీలో విద్యార్థులకు సులభంగా అర్థమయ్యే రూపంలో పద్యాలు ఇచ్చాం.
చదువులేదని మనుజుని నిందకు లొంగకుమీ…
చదువులేదని మనుజుని నిందకు లొంగకుమీ నీవు సుమతీ! తన గతి తాను గూర్చుకొనునన్ మనసు మెరుగైన వాడె విద్యవంతుడు సుమతీ!
- డిగ్రీలు ఉన్నవాడే గొప్పవాడు, లేనివాడు తక్కువవాడు అనే భావన తప్పు.
- నిజమైన విద్య – మనల్ని మనం, మన గమ్యాన్ని సరిగ్గా తెలుసుకునే జ్ఞానం.
- విద్యార్థులు – marks, certificates కన్నా, character & understanding ముఖ్యం.
గడిచిన కాలమగు నది నీరు తిరిగి రాదురా…
గడిచిన కాలమగు నది నీరు తిరిగి రాదు నర జన్మమునన్ వడిగిన వేళకనే కార్యం చెడవలె గాని ఆలస్య లేషము వద్దు సుమతీ!
- సమయం ఒక్కసారి పోయిందంటే, తిరిగి దొరికేది కాదు.
- “తర్వాత చూస్తా” అనే అలవాటు జీవితం మొత్తాన్ని వెనక్కి నెడుతుంది.
- విద్యార్థులు – చదువు సమయంలో చదవాలి, exam సమయానికే దూకుడు పెట్టకూడదు.
సత్సంగమగు సజ్జనుల సాన్నిధ్యము సీమంతమై…
సత్సంగమగు సజ్జనుల సాన్నిధ్యము సీమంతమై నిలచునన్ దుస్సంగమగు దుర్జనుల సాన్నిధ్యము దుఃఖసముద్రము సుమతీ!
- మన సంగతి → మన సంస్కారం → మన భవిష్యత్తు.
- మంచి company ఉంటే, మనలో మంచి అలవాట్లు పుడతాయి.
- విద్యార్థులు – నీతి గల, లక్ష్యం ఉన్న friends ని ఎంచుకోవాలి.
ధనముంటియున్నను దురాశ తొలగని దేహమునన్…
ధనముంటి యున్నను దురాశ తొలగని దేహమునన్ దుఃఖమే చెరగదన్ సంతొషమేనన గలిగెడి తన పాలు చాలునని భావించిన వాడే సుమతీ!
- సంపద ఉన్నదా లేదా కంటే, మనసుకు సంతృప్తి ఉందా లేదా ముఖ్యమ్.
- “ఇంకా, ఇంకా” అనే దురాశ సుఖం మొత్తం తినేసే పురుగు లాంటిది.
- విద్యార్థులు – others తో compare అయ్యి మీ ఆనందాన్ని తగ్గించుకోవద్దు.
నోరున ఉంచిన మాటలు గుండెను గాయము చేసునయ్యా…
నోరున ఉంచిన మాటలు గుండెను గాయము చేసును నరునకు తీరు మెల్లని బహుక మంచిన మాటలు తీరని గాయాల మాన్చునయ్యా సుమతీ!
- మాట ఒకసారి నోటినుంచి బయటికొచ్చాక తిరిగి వెళ్లదు.
- కఠినంగా మాట్లాడటం కన్నా, మృదువుగా చెప్పడం గొప్ప గుణం.
- విద్యార్థులు – వాదన వచ్చినా, “ఎవరిని గెలుస్తానా?” కాదు, “సమస్య ఎలా solve అవుతుంది?” అనేది ఆలోచించాలి.
బద్దకమె గల నరుడెవడో బద్ధలైన పక్షివంటిఁడు…
బద్దకమేగల నరుడెవడు బద్ధలైన పక్షి వంటిఁడు బంధమునన్ బుద్ధియున్ననైన గతిలేనన్ కదలలేడు కర్మమున కెదురు నిలిచె సుమతీ!
- బద్ధకము = ప్రతిభను నిలిపేసే కనిపించని గొలుసు.
- తలలో plans ఉన్నా, అలసత్వం వల్ల action లేకపోతే ప్రయోజనం లేదు.
- విద్యార్థులు – “తర్వాత చదుద్దాం” అనే అలవాటు asalu опасం; చిన్నచిన్నదైనా daily reading ఉండాలి.
తల్లిదండ్రుల పాద సెవనమె సర్వ ధర్మాగ్రము గదరా…
తల్లిదండ్రుల పాద సేవనమె సర్వ ధర్మాగ్రముగ ఉంటన్ వల్ల భక్తి ఫలములన్నియు లభించున్ వారి మనసు గెలిచిన వానికే సుమతీ!
- తల్లిదండ్రులు – మన తొలి గురువులు.
- వారికి సేవ చేయడం, గౌరవం ఇవ్వడం – మన జీవితాన్ని ఆశీర్వాదంతో నింపుతుంది.
- విద్యార్థులు – parents మాట వినడం, చిన్ని పనుల్లో సహాయం చేయడం కూడా సేవే.
కోపాగ్ని మదిలో వెలసిన కాలమున కొలవలేనిది నష్టం…
కోపాగ్ని మదిలో వెలసిన కాలమున కొలవలేనిదీ నరునకు నష్టమ్ శాంతరసంబున చెదరగున్ మాట ఒక్కటే మామూలై పలికినప్పుడు సుమతీ!
- కోపంలో తీసుకున్న నిర్ణయాలు & మాటలు – afterwards regret కు కారణం.
- ఒక్కరు అయినా calm గా ఉంటే, గొడవ బాగా తగ్గిపోతుంది.
- విద్యార్థులు – stress వచ్చినప్పుడు deep breath తీసుకుని, తర్వాత స్పందించే అలవాటు చేసుకోండి.
సత్యవాక్యంబు నడవడియే సజ్జనుని లాంఛనము…
సత్యవాక్యంబు నడవడియే సజ్జనుని లాంఛనమగునయ్యా మితమాయెడి మాటలందు దుర్భాషలేని వాడె దివ్యుడు సుమతీ!
- సత్యం, నిజాయితీ – మన character కి foundation.
- అబద్ధం మాట్లాడటం, over acting – దీర్ఘకాలంలో నమ్మకం కోల్పోయేలా చేస్తాయి.
- విద్యార్థులు – చిన్నదైనా నిజం చెప్పే అలవాటు పెంచుకుంటే, life మొత్తం easy అవుతుంది.
నిత్యము దినమున కొద్దికొద్దిగా సాధన చేస్తూనుండు నరుడీ…
నిత్యము దినమున కొద్దికొద్దిగా సాధన చేస్తు నుండున్ నరుడీయ్ శిఖరముపైన నిలిచినట్లు సఫలమగు జీవన మార్గంబు సుమతీ!
- Consistency చిన్నదైనా, గొప్పది. ఒకేసారి 10 గంటలు చదవడం కన్నా, రోజూ 2–3 గంటలు చదవడం ఎక్కువ use.
- సాధన + నియమం ఉన్న చోటే, విజయం కూడా ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు – daily timetable, చిన్న లక్ష్యాలు పెట్టుకుని, వాటిని follow చేయడం అలవాటు చేసుకోండి.