.
📘 వేమన పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 1)
ఈ పేజీలో 10 ముఖ్యమైన వేమన పద్యాలు – పాద్యం, భావం, తాత్పర్యంతో ఇవ్వబడ్డాయి.
🎓 తెలుగు విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు, మరియు పోటీ పరీక్షలకు సిద్ధమవుతున్నవారికి ప్రత్యేకంగా ఉపయోగపడే విధంగా రూపొందించబడినది.
🧑🏫 వేమన కవి – చిన్న పరిచయం
వేమన తెలుగు భాషలో అతి ప్రజాదరణ పొందిన నీతి–కవి. ఆయన ఎప్పుడు జీవించాడు అనే విషయంపై స్పష్టత లేకపోయినా, సాధారణంగా 17వ శతాబ్దానికి చెందినవాడిగా భావిస్తారు. ఆయన పద్యాలు చాలా సరళమైన భాషలో ఉంటూ, గ్రామీణ ప్రజల జీవన వైఖరిని, నీతిని, నిజాయితీని బలంగా ప్రతిబింబిస్తాయి.
- వేమన పద్యాలలో సత్యం, నీతి, వినయం, దయ, నిజాయితీ వంటి గుణాల గురించి బోధన ఉంటుంది.
- అహంకారం, కపటం, లోభం, కపటభక్తి వంటి చెడు గుణాలను ఆయన గట్టిగా విమర్శించాడు.
- సాధారణ ప్రజలకు అర్థమయ్యే భాషలో ఉండటం వల్ల ఆయన పద్యాలు పాఠశాలల్లో, పుస్తకాలలో, ప్రసంగాలలో చాలా వినిపిస్తుంటాయి.
కింది పద్యాల ద్వారా ఈ నీతిని విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకోవడానికి భావం, తాత్పర్యం ఇచ్చామండి. 🙂
ఉప్పుని కరిగించు జలముల నంటివి…
ఉప్పును కరిగించు జలముల నంటివి నప్పునకు నప్పని నడవడులుండగా ఎప్పటికి మంచి వారె కొందరు విప్పలాడ వద్దు వేమా!
- అందరి ప్రవర్తన ఒకలాగే ఉండదు – పైకి ఒకలా మాట్లాడి, లోపల ఇంకోలా ఆలోచించే వారు చాలామంది ఉంటారు.
- అందరినీ పూటిగ నమ్మకూడదు; మన అనుభవంతో ఎవరూ నిజాయితీగా ఉన్నారో గుర్తించాలి.
- అందుకే “ఎప్పటికీ మంచి వారె కొందరు” అని చెబుతూ – మంచి మనుషులు అరుదని సూచిస్తున్నారు.
దానంచేయ నొకడు చేసెనని పొగిడకు…
దానంచేయ నొకడు చేసెనని పొగిడకు దేనిపై దయలేని దయనుడు కానేరా జీనుల జాల పూసిన జేయ గాని మంచేనా వీనుల వాడు వేమా!
- ఒక్కసారి లేదా రెండు సార్లు దానం చేసినందుకు, లేదా ఫోటోలో, పత్రికలో వచ్చాడని, ఎవరినీ పెద్ద దాతగా చూడకూడదు.
- “దేనిపై దయలేని దయనుడు కానేరా” – అంటే, అన్ని జీవుల పట్ల దయ చూపే మనసు లేని వాడు నిజమైన దాత కాదు.
- బయట బంగారు ఆభరణాలు వేసుకున్నా, లోపల మనసు చెడ్డదైతే, ఆ అలంకారం అసలే ఉపయుక్తం కాదు.
అన్నమొక్కటే అన్నిటికన్నా గొప్పది…
అన్నమొక్కటే అన్నిటికన్నా గొప్పది అన్నములేని వానికి ఆరాటమే జీవితం అన్నము పెట్టువాడె దేవుని సమానుడు అన్నదానం శ్రేష్టము వేమా!
- ఆకలి తీరడం మనిషికి మొదటి అవసరం – చదువు, డబ్బు, పేరుకన్నా ముందుగా దొరకవలసింది అన్నమే.
- ఆకలితో ఉన్నవారికి భోజనం పెట్టేవారు నిజంగా జన్మను సార్థకం చేసుకున్నవారు.
- అన్నదానం చేయగలిగిన స్థితిలో ఉన్నప్పుడు, చిన్నదైనా దానం చేయాలి – ప్లేట్ భోజనం, ఒక విరాళం, లేదా టిఫిన్ – ఏదైనా.
కన్నదిగు తల్లి జనని కన్నందే…
కన్నదిగు తల్లి జనని కన్నందే మన్నించు గుణములు మానవుని యొడుండవే పన్ను గరిమెడలె పాండిత్యమనుండనివే సన్నతి లేనివి వేమా!
- మంచి తల్లి పిల్లల్ని ప్రసవించింది అని మాత్రమే కాదు, మంచి గుణాలు ఉన్నప్పుడు మాత్రమే మనిషి జన్మ సార్థకం అవుతుంది.
- చదువు ఎక్కువ ఉందని గర్వపడేవాడు నిజమైన పండితుడు కాడు.
- ఇతరులను మన్నించే గుణం, చిన్నవాడిగానూ వినయంతో ఉండగలగడం – ఇవే మనిషిని నిజంగా ఉన్నతుడిని చేస్తాయి.
చెడ్డవారితో స్నేహ మేలు చేయదు…
చెడ్డవారితో స్నేహ మేలు చేయదు చెట్టు చెడితే నీడనిచ్చునా? పెద్దవారితో నడచిన పుడమియందు చెడ్డవాడు చెడ్డదే వేమా!
- ఎండిపోయిన చెట్టు నీడనివ్వనట్టే, చెడ్డ మనిషి స్నేహం కూడా మంచి ఫలితాన్ని ఇవ్వదు.
- బాహ్యంగా పెద్దల మధ్య తిరిగినా, ఆలోచన, ప్రవర్తన చెడ్డగానే ఉంటే ప్రయోజనం లేదు.
- అందుకే “ఎవరి తోడు?” అనే ప్రశ్నకు సరైన సమాధానం చెప్పేలా మన స్నేహితులను జాగ్రత్తగా ఎన్నుకోవాలి.
చెడ్డ మాట చెవినపడక ముందే ఆపు…
చెడ్డ మాట చెవిన పడక ముందే ఆపు కొత్త తగవు ముందుకు రాక ముందే తీరు ఆలోచించి అడుగు వేసిన వాడే మిగులును వేమా!
- చిన్న గొడవను వెంటనే సద్దుమణిగిస్తే, పెద్ద సమస్య నుంచి తప్పించుకోవచ్చు.
- ఎవరైనా చెడు మాట, తగవు మొదలు పెడితే, మనం దాంతో కలిసిపోవద్దు; ప్రశాంతంగా దూరం ఉండటం మంచిది.
- ప్రతి అడుగు వేయడానికి ముందు ఆలోచించే మనిషి జీవితంలో విజయవంతం అవుతాడు.
తీపి మాటలు అన్నవాడె మనసులు గెలుచును…
తీపి మాటలు అన్నవాడె మనసులు గెలుచును కఠోర మాటలు అన్నవాడె మనుషులను దూరం చేసును మాటే మనిషిని నిలబెడున్ మాటే పడగొట్టున్ వేమా!
- మన నోటి నుంచి వచ్చే మాటలతోనే ఇతరుల మనసు గెలుచుకోవచ్చు.
- కోపంలో, అసహనంతో మాట్లాడితే, మంచి సంబంధాలే చెడిపోతాయి.
- ఎప్పుడు ఎలా మాట్లాడాలి, ఎవరితో ఎలా ప్రవర్తించాలి – ఇది నేర్చుకోవడం చాలా అవసరం.
చదువుకొనిన విద్య గర్వమునకు కాదు…
చదువుకొనిన విద్య గర్వమునకు కాదు చదువుకొనిన జ్ఞానముచేత వినయముండ వలె జ్ఞానిననే చెప్పుటకు గుణములు తోడై యుండ వలె అదే పాండిత్యము వేమా!
- పరీక్షల్లో మార్కులు రావడం, సర్టిఫికెట్లు రావడం మాత్రమే విద్య కాదు.
- విద్య వల్ల మన మనసు మారాలి; ఇతరులను గౌరవించే గుణం పెరగాలి.
- అహంకారంతో మాట్లాడే చదువుకున్నవాడు నిజమైన పండితుడు కాలేడు.
ఏది విత్తెనో అదే పంట…
ఏది విత్తెనో అదే పంట ఏది చేసినదో అదే ఫలితం మంచి చేసిన వాడికి మేలు కలుగును చెడు చేసిన వాడికి చెడు వేమా!
- విత్తనం ఎలా వేస్తామో, పంట కూడా అలాగే వస్తుంది – దీనిని మన పనులతో పోలుస్తాడు.
- ఇతరులకు నష్టం చేసే పనులు చేస్తే, ఒకరోజు తానే ఆ నష్టాన్ని ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది.
- స్వార్థం లేకుండా మంచి పనులు చేసే మనిషికి సమాజం గౌరవం, దేవుని ఆశీర్వాదం రెండూ కలుగుతాయి.
లోకం చూసేది రూపమే, గుణమే నిజమైన శోభ…
లోకం చూసేది రూపమే మొదట గుణమే అయితే మనిషికి నిజమైన శోభ గుణము లేనిదే రూపమొకటే ఉన్నా ఉపయోగం లేనిది వేమా!
- బయటకు స్మార్ట్గా, అందంగా కనిపించడం మంచిదే, కానీ అది తాత్కాలికం.
- మనసులోని నిజాయితీ, దయ, వినయం, సహనం – ఇవే మనిషిని నిజంగా అందంగా చూపిస్తాయి.
- గుణములేని రూపం, రంగు చూస్తూ impress అవుతారు, కానీ చాలా త్వరగా మరచిపోతారు.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.