📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 6)
ఈ పేజీలో సుమతీ శతకంలోని పద్యాలు 51 నుంచి 60 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకం తెలుగు భాషలో అత్యంత ప్రసిద్ధి పొందిన నీతి శతకాల్లో ఒకటి. సులభమైన పద్యాలతో చిన్న పిల్లల నుంచీ పెద్దల వరకూ అందరికీ ఉపయోగపడే జీవన విలువలను బోధిస్తుంది.
ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అనే మకుటం – “ఓ మంచిబుద్ధి గలవాడా!” అని మనల్ని నేరుగా ఉద్దేశించి పలికినట్లుగా ఉంటుంది. అందుకే ఈ పద్యాలు పాఠశాలల్లో, ప్రసంగాల్లో, పోటీ పరీక్షల్లో ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు.
కింది పద్యాలకి విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునేలా భావం (సారాంశం), తాత్పర్యం (జీవిత పాఠం) తెలుగులో ఇచ్చాం. 🙂
తలనుండు విషము ఫణికిని…
తలనుండు విషము ఫణికిని వెలయంగా దోకనుండు వృశ్చికమునకున్ తలతోక యనక యుండును ఖలునకు నిలువెల్ల విషము గదరా సుమతీ!
- దుర్మార్గుడి లోపం ఒక్కచోట కాదు, అతని సమస్త నడవడిలో కనిపిస్తుంది.
- చిన్న చిన్న సందర్భాల్లో కూడా అతని దుష్టత బయటపడుతుంది.
- విద్యార్థులు – దుర్స్వభావం ఉన్నవారితో ఎక్కువగా కలవకుండా ఉండటం మంచిది.
పాలను గలిసిన జలమును…
పాలను గలిసిన జలమును పాల విధంబుననె యుండు బరికింపంగా బాల చవి జెఱచు గావున బాలసుడగు వాని పొందు వలదుర సుమతీ!
- బయటికి మంచి, లోపల చెడు గుణాలు ఉన్నవారు ప్రమాదకరం.
- దుస్సంగం వల్ల మన మంచితనమే మాయమవుతుంది.
- విద్యార్థులు – చెడ్డ అలవాట్లు ఉన్న గ్రూపులలో కలిస్తే, మన చదువు, భవిష్యత్తు చెడిపోతాయి.
పెట్టిన దినములలోపల…
పెట్టిన దినములలోపల నట్టడవులకైన వచ్చు నానార్థములున్ పెట్టని దినముల గనకపు గట్టెక్కిన నేమి లేదు గదరా సుమతీ!
- మనం ఇచ్చిన దయ, దానం, సహాయం – వేరే రూపంలో మళ్లీ మన దగ్గరికి వస్తాయి.
- సేవ, పంచుకోవడం ఉన్న చోటే నిజమైన సంపద ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు – మీకు తెలిసిన చదువు, గుణాలు చిన్నవాళ్లకి పంచుకుంటే, మీ జ్ఞానం మరింత పెరుగుతుంది.
పాలసునకైన యాపద…
పాలసునకైన యాపద జాలింబడి తీర్ప దగదు సర్వజ్ఞునకున్ దేలగ్ని బడగ బట్టిన మేలె ఱుగునె మీటుగాక మేదిని సుమతీ!
- అపాత్రుడికి చేసిన సహాయం చివరికి మంచికన్నా చెడే తెస్తుంది.
- ప్రతి ఒక్కరిని కాపాడటం కంటే, ఎవరు మారే అవకాశం ఉందో తెలుసుకోవాలి.
- విద్యార్థులు – చాలాసార్లు “bad influence” ఉన్నవారికి repeatedly chance ఇస్తూ మనల్ని మనమే నష్టపరుచుకోకూడదు.
బంగారు కుదువ బెట్టకు…
బంగారు కుదువ బెట్టకు సంగరమున బాఱిపోకు సరసుడవైనన్ అంగడి వెచ్చము లాడకు వెంగలితో జెలిమి వలదు వినరా సుమతీ!
- ఆర్థికంగా బలంగా ఉండాలంటే, అప్పులు జాగ్రత్తగా తీసుకోవాలి.
- బాధ్యతల నుంచి పారిపోకుండా, ధైర్యంగా ఎదుర్కోవాలి.
- విద్యార్థులు – పనికిమాలిన company, unnecessary ఖర్చులు వీటినుండి దూరంగా ఉంటే, future చాలా బాగుంటుంది.
మంత్రిగల వాని రాజ్యము…
మంత్రిగల వాని రాజ్యము తంత్రము చెడకుండ నిలుచు దరచుగ ధరలో ಮಂತ್ರಿ విహీనుని రాజ్యము జంత్రపు గీలూడినట్లు జరగదు సుమతీ!
- బలం ఉన్నవాడికైనా, మంచి సలహా చాలా అవసరం.
- ఒక్కడే నిర్ణయం తీసుకోవడం కంటే, జ్ఞానుల సలహా తీసుకోవడం సురక్షితం.
- విద్యార్థులు – parents, teachers, elders ఇచ్చే సూచనలు మన జీవితానికి “మంత్రివర్గం” లా భావించాలి.
మానఘనుడాత్మ ధృతిసెడి…
మానఘనుడాత్మ ధృతిసెడి హీనుండగు వాని నాశ్రయించుట యెల్లన్ మానెడు జలముల లోపల నేనుగు మెయి దాచినట్టు లెరుగుము సుమతీ!
- మన self-respect కోసం, ఎలాంటి సహాయం తీసుకోవాలో కూడా జాగ్రత్తగా నిర్ణయించాలి.
- నిజాయితీ గలవాడు, నీచుడి దగ్గర తగ్గుకోవడం తాను తనని తానే తక్కువ చేసుకోవడం.
- విద్యార్థులు – తాత్కాలిక లాభం కోసం, తప్పు మార్గం, తప్పు వ్యక్తిని ఆశ్రయించకూడదు.
రారమ్మని పిలువని యా…
రారమ్మని పిలువని యా భూపాలుని గొల్వ భుక్తి ముక్తులు గలవే దీపంబు లేని ఇంటను చే పుణికిళ్లాడినట్లు సిద్ధము సుమతీ!
- మన శ్రమను, సేవను గుర్తించని యజమాని / పెద్దల్ని కంటికి రెప్పలా సేవించడం వ్యర్థం.
- మనమున్న చోట మన విలువ గుర్తించే వాతావరణం ఉండాలి.
- విద్యార్థులు – మీ ప్రయత్నాన్ని పట్టించుకోని toxic circles కంటే, encourage చేసే టీచర్లు, friends దగ్గర ఉండటం మంచిది.
వరపైన చేను దున్నకు…
వరపైన చేను దున్నకు కరవైనను బంధుజనులకడ కేగకుమీ పరులకు మర్మము సెప్పకు పిరికికి దళవాయితనము బెట్టకు సుమతీ
- సమయం, స్థలం, వ్యక్తి – ఈ మూడు చూసి నిర్ణయం తీసుకోవాలి.
- అవసరం కొద్దీ బంధువుల్ని ఉపయోగించుకోవడం వల్ల సంబంధాలు పాడవుతాయి.
- రహస్యాన్ని, నమ్మినవారికీ అవసరమైతేనే చెప్పాలి; అందరికీ కాదు.
- విద్యార్థులు – పిరికి, గందరగోళమైన friends ని “leader”గా ఎంచుకుంటే, టీం మొత్తం ప్రమాదంలో పడుతుంది.
సరసము విరసము కొఱకే…
సరసము విరసము కొఱకే పరిపూర్ణ సుఖంబులధిక బాధల కొఱకే పెరుగుట విరుగుట కొఱకే ధర తగ్గుట హెచ్చుట కొఱకే తథ్యము సుమతీ!
- కష్టాలు వచ్చినప్పుడు చాలా దిగులు పడకూడదు; సుఖాలు వచ్చినప్పుడు ఎక్కువ గర్వపడకూడదు.
- జీవితం ఎప్పుడూ change అవుతూ ఉంటుందని తెలిసితే, మనసు balanced గా ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు – ఒక exam బాగా రాకపోవటం, ఒకసారి టాప్ రావటం – ఇవేవీ permanent కావు. కనుక స్థిరంగా కష్టపడటం, స్థితప్రజ్ఞత నేర్చుకోవాలి.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.