📘 వేమన పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 3)
ఈ పేజీలో పద్యాలు 21 నుండి 30 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 వేమన కవి – చిన్న పరిచయం
వేమన తెలుగు భాషలో అతి ప్రజాదరణ పొందిన నీతి–కవి. ఆయన ఎప్పుడు జీవించాడు అనే విషయంపై స్పష్టత లేకపోయినా, సాధారణంగా 17వ శతాబ్దానికి చెందినవాడిగా భావిస్తారు. ఆయన పద్యాలు చాలా సరళమైన భాషలో ఉండుతూ, గ్రామీణ ప్రజల జీవన వైఖరిని, నీతిని, నిజాయితీని బలంగా ప్రతిబింబిస్తాయి.
వేమన పద్యాలలో సత్యం, నీతి, వినయం, దయ, నిజాయితీ వంటి గుణాల గురించి బోధన ఉంటుంది. అహంకారం, కపటం, లోభం, కపటభక్తి వంటి చెడు గుణాలను ఆయన గట్టిగా విమర్శించాడు. సాధారణ ప్రజలకు అర్థమయ్యే భాషలో ఉండటం వల్ల ఆయన పద్యాలు పాఠశాలల్లో, పుస్తకాలలో, ప్రసంగాలలో చాలా వినిపిస్తుంటాయి.
కింది పద్యాల ద్వారా ఈ నీతిని విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకోవడానికి భావం, తాత్పర్యం ఇచ్చామండి. 🙂
కష్టపడనిదే ఫలమొకటి కలుగునా?…
కష్టపడనిదే ఫలమొకటి కలుగునా? కరిగించని బంగారమునకు మెరుపు ఉంటునా? పొలంలో చెమటోడ్చిన రైతునకు పంట పండున్ పని చేసిన వాడికే గెలుపు వేమా!
- బంగారాన్ని అగ్నిలో కరిగించి, మోగించినప్పుడు మాత్రమే అది మెరుస్తుంది.
- అలాగే మనిషి జీవితంలో కష్టాలు, ప్రయత్నాలు అవసరం.
- విజయం కోసం ఏడుపు, బాధ కాకుండా, శ్రమ, పట్టుదల అవసరమని వేమన చెబుతున్నాడు.
- విద్యార్థులు క్రమబద్ధంగా చదివితేనే పరీక్షల్లో మంచి ఫలితాలు సాధిస్తారు.
వినయమే మనిషికి నిజమైన అలంకారం…
వినయమే మనిషికి నిజమైన అలంకారం వినయములేని పాండిత్యమునకు వెలసే దర్పమే వెండి బంగారములతో నిండిన భూషణముల కంటె వినయముందే మేలు వేమా!
- బంగారు ఆభరణాలు, మంచి బట్టలు వేసుకున్నా వినయం లేకపోతే, ఆ మనిషి దగ్గరకు ఎవ్వరూ రావాలనుకోరు.
- చదువున్నవాడు, పదవిలో ఉన్నవాడు – మాటలో, నడవడిలో వినయం చూపితేనే గౌరవం పెరుగుతుంది.
- గర్వం పెరిగితే స్నేహితులు, బంధువులు, సహాయకులు అన్ని దూరం అవుతారు.
- విద్యార్థులు కూడా “నాకు ఎక్కువ తెలుసు” అని ఆలోచించకుండా, ఎప్పుడూ నేర్చుకునే దృక్పథంతో ఉండాలి.
ఇతరుల దోషములు చెప్పు నోరు కాలిపోదా?…
ఇతరుల దోషములు చెప్పు నోరు కాలిపోదా? ఇతరుల అపకీర్తి చెప్పు నాలుక చిమ్మిరాకూడా? తన దోషము చూచిన వాడే జ్ఞాని కదా ఇతరుని నిందించ వద్దు వేమా!
- గాసిప్, అపవాదం – ఇవి ఆలస్యం లేని విషంలాంటివి; సంబంధాలను నాశనం చేస్తాయి.
- మనకు సంబంధించిన పని, మన అభివృద్ధి వదిలేసి, ఇతరుల తప్పుల గురించి మాట్లాడటం వృథా.
- వేమన, “ముందుగా నీలో ఉన్న లోపం చూడు, దాన్ని సరిచేయి” అని చెబుతున్నాడు.
- విద్యార్థులు స్కూల్లో ఫ్రెండ్స్ గురించి వెనక నుంచి చెడు మాట్లాడకుండా, సమస్య ఉంటే నేరుగా మాట్లాడటం నేర్చుకోవాలి.
ఇతరుల సౌభాగ్యమునకు అసూయపడకు రా!…
ఇతరుల సౌభాగ్యమునకు అసూయపడకు రా! అసూయ అగ్నిలో మొదట దగ్ధుడు నీ హృదయమే పొరుగువాని పంట చూసి తన పొలమును ఎండబెట్టకు తన కృషి పెంపొందించు వేమా!
- అసూయ మొదట మనసును దహనం చేస్తుంది – మనకే మానసిక ఒత్తిడి, క్షోభ.
- ఇతరులు సాధించిన విజయాన్ని చూసి బాధపడటం కాదు, ప్రేరణ పొందాలి.
- మనం కూడా కష్టపడి, మన పొలంలో (మన రంగంలో) మంచి పని చేస్తే, మనకు కూడా ఫలితం వస్తుంది.
- పరీక్షల్లో మరొకరి మార్కులు చూసి అసూయపడటం కాకుండా, “నేను ఎలా మెరుగుపడాలి?” అని ఆలోచించాలి.
దానం చేయునది చేతి కాదు, మనసే గాని…
దానం చేయునది చేతి కాదు మనసే గాని మాటలతో చేసే దానం ఎన్ని చేసినా లాభం ఏమి? చిన్న కింకా కాని హృదయపూర్వకమైతే అది మహాదానం వేమా!
- దానం అంటే పెద్ద మొత్తంలో డబ్బు ఇవ్వడమే కాదు.
- చిన్న సహాయం, చిన్న సహచర్యం, ఒక మంచి మాట కూడా దానంగా మారవచ్చు.
- ప్రదర్శన కోసం కొంచెం ఇచ్చే దానం కన్నా, నిజమైన దయతో ఇచ్చే చిన్నదానం గొప్పది.
- విద్యార్థులు పేద స్నేహితులతో నోట్సులు పంచుకోవడం, సహాయం చేయడం కూడా ఒక దానమే.
ధనవంతుడనియు గర్వము చేయకు, బీదుని తక్కువగా చూడకు…
ధనవంతుడనియు గర్వము చేయకు బీదుని తక్కువగా చూడకు శరీరమంతా మట్టియే గనుక పేరు ఔదార్యమే జాతి వర్ణం ధనమనే భేదాలన్నియు మనుష్యత్వమున ముందు లేవు వేమా!
- సంపద ఉన్నవారిని గౌరవించడం, పేదవారిని తక్కువగా చూడటం అన్యాయం.
- అందరి శరీరాలూ చివరికి మట్టిలో కలిసిపోతాయి – అందుకే ఏమాత్రం గర్వం పనికిరాదు.
- కులం, మతం, వర్ణం, భాష – ఈ తేడాల కంటే మనిషి గుణాలు ముఖ్యమని వేమన చెబుతున్నాడు.
- విద్యార్థులు కూడా క్లాస్లో ఎవరినీ వారి బ్యాక్గ్రౌండ్ వల్ల ఎగతాళి చేయకూడదు.
నాలుకచేత నేనే నశించు నరులు ఎన్నో…
నాలుకచేతనే నశించు నరులు ఎన్నో నాలుక దహనాగ్ని వలె నిప్పు రగుల్చున్ నాలుకను అదుపు చేసుకున్న వాడే జ్ఞాని మాట మునుపు ఆలోచించు వేమా!
- ఉత్సాహంలో, కోపంలో, తెలియక – మనం చెప్పిన ఒక మాట జీవితకాల సంబంధం చెడగొట్టవచ్చు.
- నాలుకతో (మాటలతో) మనం అపారమైన మంచి చేయగలం; అదే నాలుకతో అపారమైన నష్టం కూడ చేయగలం.
- ప్రతి మాటకు ముందు, “ఇది అవసరమా?” “ఇది ఎదుటివారికి బాధ కలిగిస్తుందా?” అని ఆలోచించాలని సూచన.
- విద్యార్థులు క్లాస్, ఇంట్లో, వాట్సాప్ గ్రూపుల్లో కూడా మంచి భాషనే ఉపయోగించాలి.
సరళమైన జీవనమే సుఖానికి దారి…
సరళమైన జీవనమే సుఖానికి దారి అడంబరాల వెనుక ఆందోళనలే ఎక్కువ అహంకారపు అంగరంగ వైభవముకంటె సరళ హృదయమే మేలు వేమా!
- కూడలేని ఖర్చులు పెట్టి, ప్రదర్శన కోసం బ్రతికితే, మనసులో టెన్షన్, ఆందోళన పెరుగుతాయి.
- సాధారణ జీవితం – సరైన అవసరాలు మాత్రమే తీర్చుకుని, మిగతా సమయాన్ని కుటుంబం, సేవ, అభివృద్ధికి కేటాయించడం సుఖాన్నిస్తుంది.
- పసుపు, పూలు, దీపం ఎక్కువ పెట్టడం కన్నా, మనసు సులభంగా, నిజాయితీగా ఉండడం గొప్పది.
- విద్యార్థులు కూడా బ్రాండ్ల వెనక పరిగెత్తకుండా, చదువు, గుణాల పెంపుదలపై దృష్టి పెట్టాలి.
జీవికి దయలేనిదే మనిషి యేమి చేయున్?…
జీవికి దయలేనిదే మనిషి యేమి చేయున్? జంతువుని శ్రమించి నడిపిన వాడె దుర్మార్గుడు పక్షులపై రాళ్లు వేసి సంతోషించునోడి హృదయం కఠిన శిల వంటిది వేమా!
- జంతువులూ, పక్షులూ కూడా మనలాగా బాధ, ఆకలి, అలసట అనుభవిస్తాయి.
- అవి మాట్లాడలేకపోతాయనే కారణంతో వాటిపై కఠినంగా ప్రవర్తించడం పెద్ద పాపం.
- కుక్కలు, పిల్లులు, పక్షులు – వీటికి నీళ్ళు, ఆహారం పెట్టడం కూడా ఒక మంచి దానం.
- విద్యార్థులు జంతువులను కొట్టడం, సతాయించడం పూర్తిగా మానుకోవాలి.
లక్ష్యముండని జీవితం దిక్కులేని పడవవంటి దే…
లక్ష్యముండని జీవితం దిక్కులేని పడవవంటి దే గాలివాన వచ్చినప్పుడు ఎటు పోతుందో తెలియదు లక్ష్యముగల మనసె నిశ్చయమునకు మార్గం లక్ష్యమును నిర్ణయించు వేమా!
- లక్ష్యం లేని వ్యక్తి చిన్న సమస్యలకే కుంగిపోతాడు; ఎందుకంటే ఎవుడు ఎటు వెళ్తున్నాడో స్పష్టం కాదు.
- లక్ష్యం ఉన్నప్పుడు, ఆ దిశగా అడుగు వేసేందుకు మనసులో నిశ్చయము, క్రమశిక్షణ ఏర్పడతాయి.
- విద్యార్థులు తమ తరగతి, సంవత్సరం, జీవితానికి చిన్న–చిన్న లక్ష్యాలు పెట్టుకుని ముందుకు సాగాలి.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.