📘 వేమన పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 5)
ఈ పేజీలో పద్యాలు 41 నుండి 50 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 వేమన కవి – చిన్న పరిచయం
వేమన తెలుగు భాషలో అతి ప్రజాదరణ పొందిన నీతి–కవి. ఆయన ఎప్పుడు జీవించాడు అనే విషయంపై స్పష్టత లేకపోయినా, సాధారణంగా 17వ శతాబ్దానికి చెందినవాడిగా భావిస్తారు. ఆయన పద్యాలు చాలా సరళమైన భాషలో ఉండుతూ, గ్రామీణ ప్రజల జీవన వైఖరిని, నీతిని, నిజాయితీని బలంగా ప్రతిబింబిస్తాయి.
వేమన పద్యాలలో సత్యం, నీతి, వినయం, దయ, నిజాయితీ వంటి గుణాల గురించి బోధన ఉంటుంది. అహంకారం, కపటం, లోభం, కపటభక్తి వంటి చెడు గుణాలను ఆయన గట్టిగా విమర్శించాడు. సాధారణ ప్రజలకు అర్థమయ్యే భాషలో ఉండటం వల్ల ఆయన పద్యాలు పాఠశాలల్లో, పుస్తకాలలో, ప్రసంగాలలో చాలా వినిపిస్తుంటాయి.
కింది పద్యాల ద్వారా ఈ నీతిని విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకోవడానికి భావం, తాత్పర్యం ఇచ్చామండి. 🙂
గురువు చూపిన మార్గమే జ్ఞానానికి వెలుగు…
గురువు చూపిన మార్గమే జ్ఞానానికి వెలుగు గురువు కృపలేనిదే గుణములు ఉప్పొంగునా? గురువుని గౌరవించిన హృదయమే పుష్టి పొందున్ గురువే దేవుడయ్య వేమా!
- గురువులే మనకు జ్ఞానం, నీతి, జీవన మార్గం చూపే వారు.
- గురువుల సహనం, కృషి వల్లనే విద్యార్థి ఎదుగుతాడు.
- గురువులను గౌరవించడం అంటే వారి మాటను, బోధనను మన హృదయంలో నిలుపుకోవడం.
- విద్యార్థులు క్లాస్లో గురువుల మాట శ్రద్ధగా వినాలి, వెనకనుండి ఎగతాళి చేయకూడదు.
మాట ఇచ్చిన వాడె మాట నిలబెట్టాలి గదా…
మాటిచ్చిన వాడె మాట నిలబెట్టాలి గదా? హామీ ఇచ్చి తిరిగిన వాడె నమ్మకమెక్కడ? మనిషి విలువ అతని మాటపైనే ఆధారపడి యుండున్ మాటలో నిజాయితీ నాటుము వేమా!
- మనము “చేస్తాను” అన్నాక, ఎంత కష్టం వచ్చినా చేయడానికి ప్రయత్నించాలి.
- మాట నిలబెట్టని మనిషినీ, సమాజం, కుటుంబం త్వరగా నమ్మదు.
- మనిషి విలువను డబ్బు, రూపం కంటే మాట నిలబెట్టుకునే గుణం ఎక్కువగా నిర్ణయిస్తుంది.
- విద్యార్థులు “రేపు పట్టుదాం”, “చదువుతాం” అని చెప్పిన తర్వాత, నిజంగా ఆ పని చేయాలి.
న్యాయము నడవడినుండే మొదలౌతుంది…
న్యాయము నడవడినుండే మొదలౌతుంది నోటిమాటల న్యాయమంతా నటన మాత్రమే మనసులోనుండి వచ్చే నీతిని గౌరవించిన వాడే నీతిమంతుడు అగున్ వేమా!
- అన్యాయం గురించి పెద్ద పెద్ద ప్రసంగాలు చేయడం సులభం.
- కానీ మన చిన్న పనుల్లోనైనా న్యాయం పాటించడం చాలా కష్టం – అదే ముఖ్యమైంది.
- న్యాయం, నీతి మనసులో ఉంటే – మన పనులు, నిర్ణయాలు కూడా ఆ దిశగా ఉంటాయి.
- విద్యార్థులు కాపీ కొట్టకుండా, నిజాయితీతో పరీక్షలు రాయడం – అదే వారి చిన్న న్యాయం.
లోపల ఒకటి, వెలుపల ఇంకొకటి జీవితం కాదు…
లోపల ఒకటి వెలుపల ఇంకొకటి జీవితం కాదు మనసు వేరై నోరు వేరైతే మాయ జీవితం బయటి నటనలన్నిటి వెనుక నిజం దాగలేదాయ్ నిష్కల్మష హృదయమే శోభన వేమా!
- కొంతమంది బయట చక్కగా ప్రవర్తించినట్టు నటిస్తారు, కానీ లోపల స్వార్థం, ఈర్ష్య, లోభం ఉంటుంది.
- ఇలాంటి కపట జీవితం ఎక్కువ కాలం నిలవదు; ఒకరోజు నిజం బయటపడుతుంది.
- మనసులో మంచితనం ఉంటే నటన అవసరం లేదు; మనం సహజంగానే మంచి అనిపిస్తాం.
- విద్యార్థులు ఫ్రెండ్స్ ముందూ, టీచర్స్ ముందూ, ఇంట్లోనూ ఒకేలా నిజాయితీగా ఉండాలి.
తప్పు చేసినంత మాత్రాన మనిషి చెడ్డవాడవడు…
తప్పు చేసినంత మాత్రాన మనిషి చెడ్డవాడవడు తప్పు తెలుసుకొని మారనిదే నిజమైన చెడుతనము తప్పు చూపిన వాని మీద కోపపడకు రా తప్పును సరిచేసిన వాడే ధన్యుడు వేమా!
- తప్పు చేసినానని గమనించినప్పుడు, మనల్ని మనం తప్పు చెప్పుకోవడం బలహీనత కాదు, అది బలము.
- మన లోపాన్ని గుర్తు చేసినవాడు మన శత్రువు కాదు; జీవితానికి దిక్సూచి లాంటి వాడు.
- కష్టం అయినా, తప్పు నిటారుగా చూడగలిగితేనే అభివృద్ధి మొదలౌతుంది.
- విద్యార్థులు టీచర్ తప్పు చూపినప్పుడు కోపపడకుండా, “ఇది నాకు ఉపయోగపడింది” అని గుర్తుంచుకోవాలి.
దాసుడై సంపదకన్నా స్వతంత్ర వైద్యం మేలు…
దాసుడై సంపదకన్నా స్వతంత్ర వైద్యం మేలు అపమానముతో కూడిన ఐశ్వర్యం విషముద్రవే తలెత్తి నిలబడే ఆత్మగౌరవమే జీవన గమ్యం తలవంచి బతికిన బతుకెందు వేమా!
- ఎంత పెద్ద సంపద ఉన్నా, దానికి బదులుగా మన ఆత్మగౌరవం కోల్పోతే ప్రయోజనం లేదు.
- ఒక్కోసారి “లేదు” అని ధైర్యంగా చెప్పగలగడం కూడా ఆత్మగౌరవం.
- అపమానం భరించే పరిస్థితికి నెట్టబడే సంబంధాలనుంచి దూరంగా ఉండాలని సూచన.
- విద్యార్థులు కూడా తప్పు పనులు చేయమని ఒత్తిడి వచ్చినప్పుడు, ధైర్యంగా తిరస్కరించాలి.
గోపురం ఒక్కరోజులో కట్టలేదు గదా…
గోపురం ఒక్కరోజులో కట్టలేదు గదా గట్టి పునాది మీద గడచిన కాలంలో ఎదిగెనది కొద్దికొద్దిగా కృషిని పోస్తేనే మహత్యం చిగురించున్ ఓపికలేని మార్గం విఫలమవున్ వేమా!
- ఎలాంటి గొప్ప నిర్మాణమైనా, మొదట పునాది బలంగా వేయాలి – ఆపై మెట్లు మెట్లు నిర్మించాలి.
- అలాగే మన జీవితంలో చిన్న చిన్న ప్రయత్నాలు కలిసీ, ఒకరోజు పెద్ద విజయంగా మారుతాయి.
- త్వరగా రిజల్ట్ కావాలి అనే ఆత్రం వల్ల మధ్యలో వదిలేస్తే, మన శ్రమ వృథా అవుతుంది.
- విద్యార్థులు Year పూర్తి అయ్యేలోపు తాము ఎంత మెరుగుపడాలో, కొద్దికొద్దిగా ప్రయత్నిస్తూ ముందుకు సాగాలి.
ద్వేషము గుండెను నశింప చేయున్…
ద్వేషము గుండెను నశింప చేయున్ ద్వేషించిన వాడకన్నా బాధపడున్ ద్వేషం పెట్టిన హృదయమే క్షమించుటే మనసుకు శాంతి తెచ్చున్ క్షమ గుణమున్న వాడే శ్రేష్ఠుడు వేమా!
- ఎవరిని ద్వేషిస్తున్నామో, వారికి పెద్ద నష్టం ఉండకపోవచ్చు – కానీ మన గుండెల్లో మాత్రం అశాంతి పెరుగుతుంది.
- ఇతరులను మన్నించడం నేర్చుకున్నప్పుడు బాధ, కోపం, అసూయ తగ్గిపోతాయి.
- క్షమించడం బలహీనత కాదు; ఆత్మబలం ఉన్నవాడే నిజంగా క్షమించగలడు.
- విద్యార్థులు చిన్న గొడవలు, మనస్పర్థలు ఎక్కువ రోజులు కొనసాగకుండా, మాట్లాడుకుని సరి చేసుకోవాలి.
ప్రకృతిని కించపరచిన వాడే తనను తాను నశింప జేయున్…
ప్రకృతిని కించపరచిన వాడే తనను తాను నశింప జేయున్ నీటిని వృథా చేసి భూమిని దోచుకొనునోడి భవిష్యత్తు శూన్యం మొక్కను కాపాడిన బాలుడే భూమికి యజమాని పర్యావరణమే ప్రాణమని గుర్తించు వేమా!
- పర్యావరణం నాశనం అయితే, మన ఆరోగ్యం, జీవితం ప్రమాదంలో పడతాయి.
- నీటిని వృథా చేయకుండా, చెట్లు నరకకుండా, కొత్త మొక్కలు నాటడం ద్వారా భూమిని కాపాడాలి.
- ప్రకృతి మనకు ఇచ్చిన వరం; మనం దానిని ప్రేమతో సంరక్షించాలి.
- విద్యార్థులు “ఒక మొక్క – ఒక జీవం” అనే భావంతో చిన్న చిన్న చర్యల ద్వారా పర్యావరణాన్ని కాపాడాలి.
శాంతియే మనిషికి గొప్ప సంపద…
శాంతియే మనిషికి గొప్ప సంపద శాంతి లేని మనసునందు సుఖమెలాగు నిలిచున్? సంపదలన్నింటి కన్నా అంతరంగ శాంతి శ్రేష్ఠం శాంతిని కాపాడుకొనుము వేమా!
- బయటి సౌకర్యాలు ఎంత ఉన్నా, మనసు ప్రశాంతంగా లేకపోతే జీవితం బరువుగా అనిపిస్తుంది.
- శాంతి కోసం మనం కోపం, ద్వేషం, అసూయ, లోభం లాంటి భావాలనుంచి దూరంగా ఉండాలి.
- ధ్యానం, ప్రార్థన, మంచి స్నేహితులు, మంచి పుస్తకాలు – ఇవన్నీ శాంతిని పెంచే మార్గాలు.
- విద్యార్థులు కూడా సోషల్ మీడియా, ఆటపాట, టెన్షన్ మధ్యలో కొద్దిసేపు తమతో తాము గడపడం అలవాటు చేసుకుంటే శాంతి పెరుగుతుంది.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.