📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 2)
ఈ పేజీలో సుమతీ శతకంలోని పద్యాలు 11 నుంచి 20 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకము తెలుగు భాషలో ప్రసిద్ధిగాంచిన నీతి శతకాలలో ఒకటి. దీన్ని సాధారణంగా బద్దెన భూపాలుడు రచించినదిగా భావిస్తారు. చిన్న చిన్న, సరళమైన పద్యాల ద్వారా రోజువారీ జీవితంలో ఉపయోగపడే నీతులను బలంగా బోధిస్తుంది.
ఈ శతకంలోని ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అన్న మకుటం “మంచి బుద్ధి గలవాడా!” అనే అర్థంతో ఉంటుంది. అంటే ప్రతి పద్యం నేరుగా మనకు బోధిస్తున్నట్టుగా, మన జీవిత పద్ధతిని ప్రశ్నిస్తున్నట్టుగా ఉంటుంది.
ఈ పేజీలో ఇచ్చిన పద్యాలకు కింద, విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునేలా భావం, తాత్పర్యం ఇవ్వబడింది. ఉపాధ్యాయులు క్లాస్లో బోధించడానికి, తల్లిదండ్రులు పిల్లలకు నీతి చెప్పడానికి కూడా ఉపయోగించుకోవచ్చు. 🙂
ఎప్పటికెయ్యది ప్రస్తుత…
ఎప్పటికెయ్యది ప్రస్తుత మప్పటికా మాటలాడి యన్యుల మనముల్ నొప్పింపక తానొవ్వక తప్పించుకు తిరుగువాడు ధన్యుడు సుమతీ!
- మాట కంటే “ఎప్పుడు, ఎలా” అన్నది ముఖ్యం – timing & tone చాలా అవసరం.
- ఇతరుల మనసు నొప్పించకుండా, మన మనసు కూడా బాధపడకుండా conflict handle చేయడమే కళ.
- నిజం చెప్పడం మంచిదే, కానీ అది చెప్పే విధానం, సందర్భం కూడా equally ముఖ్యం.
- విద్యార్థులు ఫ్రెండ్స్, టీచర్స్తో మాట్లాడేటప్పుడు కూడా ఈ నీతిని గుర్తు పెట్టుకుంటే, unnecessary fights తగ్గుతాయి.
ఏరకుమీ కసుగాయలు…
ఏరకుమీ కసుగాయలు దూరకుమీ బంధుజనుల దోషము సుమ్మీ పారకుమీ రణమందున మీరకుమీ గురువునాజ్ఞ మేదిని సుమతీ!
- సరైన సమయం రాకముందు పనులు మొదలెడితే, ఫలితం చేదుగానే ఉంటుంది (పండని పండు లాగానే).
- బంధువుల, స్నేహితుల తప్పుల్ని ఎత్తి చూపుతూ తిరగడం, సంబంధాల్ని నాశనం చేస్తుంది.
- ధైర్యంగా ముందుకు రావాల్సిన సమయంలో (పరీక్ష, బాధ్యత, కష్టం) వెనక్కి తగ్గకూడదు.
- విద్యార్థులకు గురువు ఆజ్ఞ, parents సూచనలు – ఇవి రక్షణగా భావించాలి, భారం గా కాదు.
ఒల్లని సతి, నొల్లని పతి…
ఒల్లని సతి, నొల్లని పతి, నొల్లని చెలికాని, విడువ నొల్లనివాఁడె గొల్లండుఁ కాక ధరలో గొల్లండును గొల్లడౌనె గుణమున సుమతీ!
- సంబంధం అంటే “పేరు కోసం” కాదు – పరస్పర గౌరవం, విశ్వాసం ఉండాలి.
- మనసుని ఎప్పుడూ బాధపెట్టే, తక్కువ చేసి మాట్లాడే సంబంధంలో బలవంతంగా ఉండాల్సిన అవసరం లేదు.
- “వదలలేను” అనే భయం వల్ల, బాధపడుతూ జీవించడం బుద్ధిమత్త కాదు.
- విద్యార్థులు toxic ఫ్రెండ్స్కు no చెప్పడాన్ని నేర్చుకుంటే, మెదడు కూడా, future కూడా safe అవుతుంది.
ఓడల బండ్లును వచ్చును…
ఓడల బండ్లును వచ్చును ఓడల నాబండ్ల మీద నొప్పుగ వచ్చున్ ఓడలు బండ్లును వలెనే వాడంబడుఁ కలిమిలేమి వసుధను సుమతీ!
- ఒకడు ఎప్పుడూ “పై” లో, మరొకడు ఎప్పుడూ “కింద” లో ఉండరు; పరిస్థితులు మారుతాయి.
- ధనికుడికి కూడా పేదవాడి శ్రమ, సేవ అవసరం; పేదవాడికి కూడా ధనికుడి సహాయం అవసరం.
- సహకారం, పరస్పర గౌరవం ఉన్న చోటే సమాజం balanceగా ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు కూడా హై మార్క్స్ వచ్చిన వాళ్లను చూసి ఈగో కాకుండా, ఇతరులకి కూడా సహాయం చేస్తూ టీమ్గా grow అవ్వాలి.
ఇచ్చునదె విద్య, రణమున…
ఇచ్చునదె విద్య, రణమున జొచ్చునదె మగతనంబు, సుకవీశ్వరులున్ మెచ్చునదె నేర్చు, వదుకు వచ్చునదె కీడు సుమ్ము వసుధను సుమతీ!
- విద్యని మనలో దాచుకుంటే కాదు, ఇతరులతో పంచుకుంటేనే అది meaning పొందుతుంది.
- ధైర్యం అంటే show ఆఫ్ కాదు, అవసరమైన చోట ముందుకు రావడం.
- ప్రశంస కూడా quality ఉన్న పని చేసినప్పుడు మాత్రమే valueful.
- విద్యార్థులు చిన్న తగాదాల్లో దిగి, reading టైం, mental peace పోగొట్టుకోకుండా, sensible స్పందన నేర్చుకోవాలి.
ఉపమింప మొదలు తియ్యన…
ఉపమింప మొదలు తియ్యన కపటం బెడ నెడను జెరకు కై వడినే పో నెపములు వెదకును గడపటఁ గపటపు దుర్జాతి పొందు గదరా సుమతీ!
- మొదట sweets, gifts, funతో దగ్గరయ్యే కానీ, లోపల self-interest తో ఉన్న relations జాగ్రత్తగా చూడాలి.
- cheating nature ఉన్నవాళ్లు, అవసరం తీరాక reasons వెతికి blame చేస్తారు.
- స్నేహం అంటే loyalty, honesty – ఇవి లేకపోతే, అది మనసుకు నష్టం చేసే సంబంధం.
- విద్యార్థులు పోటీపడి, ఇతరులను use చేసుకునే “ఫ్రెండ్స” నుంచి దూరంగా ఉండటం నేర్చుకోవాలి.
ఆఁకొన్న కూడె యమృతము…
ఆఁకొన్న కూడె యమృతము, తాఁకొంకిక నిచ్చువాఁడె దాత దరిత్రిన్, సో కోర్చువాఁడె మనుజుఁడు, తేఁకువగలవాడె వంశ తిలకుఁడు సుమతీ!
- సమయానికి ఇచ్చిన చిన్న సహాయం కూడా, అవసరం ఉన్నవారికి అమృతం లా అనిపిస్తుంది.
- దానం అన్నది కేవలం డబ్బుతో కాదు; మనసు, సమయం, శ్రమ – ఇవీ కూడా దానమే.
- కుటుంబం కోసం, విలువల కోసం త్యాగం చేయగల వ్యక్తి – నిజమైన వంశతిలకం.
- విద్యార్థులు చిన్నగా అయినా – notes పంచుకోవడం, concepts explain చేయడం – ఇవన్నీ సహాయం రూపాలు.
ఆకలి యుడుగని కడుపును…
ఆకలి యుడుగని కడుపును, వేకటియగు లంజ పడుపు విడువని బ్రతుకున్ బ్రాకొన్న నూతి యుదకము, మేకల పాడియును రోత మేదిని సుమతీ!
- అతి కోరికలు, చెడు అలవాట్లు, అడ్డదారులు – ఇవి జీవితంలో శాంతిని దూరం చేస్తాయి.
- తనకు, ఇతరులకు ఉపయోగం తక్కువగా ఉండే జీవన శైలులు చివరికి రోతనే తెస్తాయి.
- తృప్తి, నియంత్రణ, సద్గుణాలు లేకపోతే, ఎంత ఉన్నా “ఇంకా కావాలి” అనిపిస్తూనే ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు కూడా comparison వల్ల కాకుండా, నిజమైన అవసరం పరిగణనలోకి తీసుకుని కోరికలు పెట్టుకోవాలి.
ఇమ్ముగ జదువని నోరును…
ఇమ్ముగ జదువని నోరును అమ్మాయని పిలిచి యన్న మడుగని నోరున్ దమ్ముల బిలువని నోరును గుమ్మరి మును ద్రవ్వినట్టి గుంటర సుమతీ!
- మన నోరు జ్ఞానం పఠించడానికి, ప్రేమ చూపడానికి, ఆప్యాయం పంచడానికి వాడాలి.
- తల్లిదండ్రులతో సున్నితమైన సంబంధం, అన్నాచెల్లెళ్ల మధ్య ప్రేమ – ఇవి మనసుని బలం చేయుతాయి.
- చదువు కూడా, affection కూడా, ఇద్దూ కలిసి ఉండే కుటుంబం ఆనందంగా ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు ఇంట్లో elders తో గౌరవంగా, siblings తో ప్రేమగా మాట్లాడే అలవాటు పెంచుకోవాలి.
ఆశించి నప్పుడిచ్చిన విషము పదివేల బోలు…
ఆశించి నప్పుడిచ్చిన విషము పదివేలబోలు, వేవేళైనన్ విషమని తోచు నీడలో నా సమయము గడచి చనుట నర్తికి సుమతీ!
- సమయం దానం కన్నా పెద్దది – timeకి చేసిన సాయమే నిజంగా ప్రాణరక్షణ.
- “ఇప్పుడు సహాయం కావాలి” అనేప్పుడు తోడు నిలబడినవాడే మనిషికి జీవితాంతం గుర్తుండిపోతాడు.
- తరువాత ఇచ్చే సాయం, ఎంత పెద్దదైనా, అనుభవం ముగిసిపోయాక రావడంతో emotional value తక్కువగానే ఉంటుంది.
- విద్యార్థులు friends కి examకి ముందు, సమస్యలప్పుడు support చేస్తే – relationship బలపడుతుంది.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.