📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 9)
ఈ పేజీలో పద్యాలు 81 నుండి 90 వరకు ఉన్నాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకం తెలుగు నీతిశతకాలలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన రచన. బద్దెన భూపాలుడు రచించిన ఈ పద్యాలు జీవన విలువలను చిన్న చిన్న ఉదాహరణలతో అద్భుతంగా చెబుతాయి.
ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అనే పిలుపు — మనల్ని ప్రత్యక్షంగా బోధిస్తున్నట్టు అనిపిస్తుంది. అందుకే ఇవి పాఠశాలల్లో, ఇంట్లో, ప్రవచనాల్లో ఎక్కువగా వినిపిస్తాయి.
కింద ఇచ్చిన పద్యాలకు భావం మరియు తాత్పర్యం — విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునేలా ఇచ్చాం. 🙂
తల్లిదండ్రుల సేవ చేసిన…
తల్లిదండ్రుల సేవ చేసిన వాడె నిజమనవడు వాడే సజ్జనుఁడు తల్లిదండ్రుల సేవ లేనివాడు మళ్లుని దాటని నావ వంటివాడ సుమతీ!
- తల్లిదండ్రులకు సేవ చేయడం జీవితంలో గొప్ప ధర్మం.
- వారి ఆశీస్సులే మన ఎదుగుదలకు ప్రధాన బలం.
- విద్యార్థులు — parentsను గౌరవించడం, వినడం మీకు మంచి భవిష్యత్తు ఇస్తుంది.
నీతిమంతుడవు వాడె గౌరవము…
నీతిమంతుడవు వాడె గౌరవము చిత్తము నిర్భయంబు వాడెడె శౌర్యము నీతి విడిచి నడచువాని జగమున గౌరవము నాధమగు సుమతీ!
- నీతి, నిజాయితీ — ఇవే మనిషి అసలైన సంపద.
- కపటం, అబద్ధం చివరికి మనల్ని మట్టిలో కలుపుతాయి.
- విద్యార్థులు – cheating, copying కాకుండా నిజాయితీతో చదవాలి.
మాట చెప్పుట ఒక దెబ్బ…
మాట చెప్పుట ఒక దెబ్బ ఆ మాట కడుపున కూర్చున గాయమౌ తీరు మాట మృదువుచేస్తే తీవ్రమైన గాయము నయమౌ సుమతీ!
- తీవ్రంగా మాట్లాడితే సంబంధాలు పాడవుతాయి.
- మృదువైన మాటలే నిజమైన బలం.
- విద్యార్థులు — రఫ్గా మాట్లాడే అలవాటు వదిలి మృదువుగా మాట్లాడండి.
దుర్జనునితో సన్నిధి…
దుర్జనునితో సన్నిధి ఘోర విషము గల ప్రాణ హానికరము సజ్జనునితో సన్నిధి అమృత సంతానం వంటిది సుమతీ!
- సంగతి — మన జీవితాన్ని నిర్మిస్తుంది లేదా నాశనం చేస్తుంది.
- దుర్మార్గులతో ఉండటం మనసుకీ, భవిష్యత్తుకీ నష్టం.
- విద్యార్థులు — చెడు company avoid చేయాలి.
వెలుగు నొక చోట నిండగా…
వెలుగు నొక చోట నిండగా కొండమీదన ఇంకొక చోట చీకటి యుండున్ మనుషుల్లోనూ అలాగే మనస్సులో వెలుగు-చీకట్లు వేరవు సుమతీ!
- ప్రతి మనిషిలో మంచి-చెడులు రెండూ ఉంటాయి.
- మంచి గుణాలను పెంచుకోవడం మన బాధ్యత.
- విద్యార్థులు — ఆత్మ పరిశీలన అలవాటు పెంచుకోవాలి.
తేనెలోన దాగిన విషముతో…
తేనెలోన దాగిన విషముతో అందమైన మాటలలో మోసముండునన్ దానిని తెలియక మోసపడి దుఃఖించువాడె మూర్ఖుడ సుమతీ!
- తీపి మాటలు అన్నారనే అర్థం వారు మంచివారు అనికాదు.
- వ్యక్తి మాటలకంటే, ఆయన కృషిని చూడాలి.
- విద్యార్థులు — sweet talkersను వెంటనే నమ్మకండి.
శాంతమే మానవుని రక్షణ…
శాంతమే మానవుని రక్షణ శత్రువులకై శాంతమే పాడని ఆయుధము శాంతితో ఉండిన వాడె ఏ యుద్ధములోనూ ఓడడని సుమతీ!
- శాంతి అనేది మనకు రక్షణ కవచం.
- కోపం పెంచిన సమస్యను, శాంతి తగ్గిస్తుంది.
- విద్యార్థులు — examsలో, conflictsలో calmగా ఉండటం ముఖ్యం.
అతి దాహముతోరు నీరు…
అతి దాహముతోరు నీరు అతి దాహంలో విషమై మారునట్టి లోభముతో కూడిన ధనం మానవునకు శత్రువై నిలిచె సుమతీ!
- లోభం ఉన్నచోట ఆనందం ఉండదు.
- అతి ఆశ — మనిషిని ప్రమాదంలో పెట్టుతుంది.
- విద్యార్థులు — చిన్న ప్రలోభాలకు లోనుకాకుండా, విలువలను కాపాడాలి.
శరీర శుభ్రత ఒక భాగము…
శరీర శుభ్రత ఒక భాగము మనస్సు శుభ్రత మరి ముఖ్య మగునట్టి మనస్సులో ధర్మమున్న వాడె శుభ్రచేతనుడౌతెనోయ్ సుమతీ!
- శుభ్రమైన మనస్సు = సత్యం, నీతి, నిజాయితీ.
- బయటి sh beauty కన్నా, లోపలి మంచి గుణాలు గొప్పవి.
- విద్యార్థులు – చెడు మాటలు, చెడు ఆలోచనలు దూరం పెట్టాలి.
నిజమైన దానం మాటలతోనే…
నిజమైన దానం మాటలతోనే మనుషులకు శాంతి నొంద జేయునట్టి మంచి మాట, మంచి నడవడి విహంగములకు రెక్కలంటివి సుమతీ!
- మృదువైన మాటలు కూడా దానం లాంటివే.
- మంచి నడవడే మనిషి అసలు సంపద.
- విద్యార్థులు — మంచి మాట, మంచి ప్రవర్తన మీకు పెద్ద support ఇస్తాయి.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.