📘 వేమన పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 2)
ఈ పేజీలో పద్యాలు 11 నుండి 20 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 వేమన కవి – చిన్న పరిచయం
వేమన తెలుగు భాషలో అతి ప్రజాదరణ పొందిన నీతి–కవి. ఆయన ఎప్పుడు జీవించాడు అనే విషయంపై స్పష్టత లేకపోయినా, సాధారణంగా 17వ శతాబ్దానికి చెందినవాడిగా భావిస్తారు. ఆయన పద్యాలు చాలా సరళమైన భాషలో ఉండుతూ, గ్రామీణ ప్రజల జీవన వైఖరిని, నీతిని, నిజాయితీని బలంగా ప్రతిబింబిస్తాయి.
వేమన పద్యాలలో సత్యం, నీతి, వినయం, దయ, నిజాయితీ వంటి గుణాల గురించి బోధన ఉంటుంది. అహంకారం, కపటం, లోభం, కపటభక్తి వంటి చెడు గుణాలను ఆయన గట్టిగా విమర్శించాడు. సాధారణ ప్రజలకు అర్థమయ్యే భాషలో ఉండటం వల్ల ఆయన పద్యాలు పాఠశాలల్లో, పుస్తకాలలో, ప్రసంగాలలో చాలా వినిపిస్తుంటాయి.
కింది పద్యాల ద్వారా ఈ నీతిని విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకోవడానికి భావం, తాత్పర్యం ఇచ్చామండి. 🙂
కాలము ఒకసారి పోయిన దాని రాకయే లేదు…
కాలము ఒకసారి పోయిన దాని రాకయే లేదు కాలమును వృథా చేసినకు క్షేమమెక్కడ? కాలమును గౌరవించిన వాడే ఎదగును కాలమునే దేవుడు వేమా!
- సమయం వృథా చేసినవాడు జీవితంలో పెద్ద నష్టాలను ఎదుర్కొంటాడు.
- పరీక్షలు, పనులు, లక్ష్యాల కోసం సమయాన్ని ప్రణాళికతో వాడాలి.
- సమయాన్ని దేవుడిగా భావించారని చెప్పడం – దాని పవిత్రతను, విలువను చూపిస్తుంది.
అలసత్వమొక రోగం ఆ రోగం బలమై యుంటే…
అలసత్వమొక రోగం ఆ రోగం బలమై యుంటే వేల జన్మలైనా ఫలమెందు పుడున్? చేయు చేతిలోనే ఫలము ఉంటుందే చేశి చూచుము వేమా!
- అలసత్వం ఒక పెద్ద వ్యాధిలాంటిది.
- పని చేయకుండా కూర్చుంటే ఎన్ని జన్మలు వచ్చినా ఫలితం ఉండదు.
- కష్టపడి పనిచేయడమే విజయం ఇచ్చే మార్గం.
తల్లిదండ్రి సేవచేసిన వాడే తన్ను తెలిసిన వాడు…
తల్లిదండ్రి సేవచేసిన వాడే తన్ను తెలిసిన వాడు తల్లిదండ్రి మాట వినని వాడే ద్రోహి తల్లి నోరు తుడిచిన చేతులే పూజ్యము అదే నిజ భక్తి వేమా!
- తల్లిదండ్రుల సేవే అత్యున్నతమైన సేవ.
- వారి మాట వినకపోవడం కేవలం తప్పు కాదు, ద్రోహం.
- దేవాలయంలో చేసే పూజ కన్నా, తల్లిదండ్రులను సంతోషపెట్టడం పెద్ద పూజ.
సత్యమేయండీ మానవ జన్మమునకు శోభ…
సత్యమేయండీ మానవ జన్మమునకు శోభ అసత్యమునందు నిలిచిన జీవితం నీచం సత్యమే నీకు తోడైతే గెలుపు నీదే సత్యమే ధర్మము వేమా!
- అబద్ధం కొంతసేపు లాభం ఇచ్చినట్టు అనిపించవచ్చు.
- కానీ సత్యమే శాశ్వత విజయం, శాంతి ఇస్తుంది.
- పాఠశాలలోనూ, ఇంట్లోనూ నిజాయితీతో ఉండే విద్యార్థులు అందరిచే గౌరవింపబడతారు.
కోపమొక క్షణం, నష్టం ఎన్నో సంవత్సరాలు…
కోపమొక క్షణం నష్టం ఎన్నో సంవత్సరాలు కోపమైన మనసునకు జ్ఞానము చేరునా? శాంతినే ధరించిన వాడే మహాత్ముడు శాంతి శోభన వేమా!
- కోపంలో మనసు పనిచేయదు; అప్పుడు తీసుకునే నిర్ణయాలన్నీ తప్పవవచ్చు.
- శాంతి, సహనం ఉన్నవారిని సమాజం గౌరవిస్తుంది.
- విద్యార్థులు కోపం రావడం సహజమే – కానీ ఆ సమయంలో మౌనం పాటించడం మంచిది.
లోభమే మనిషిని నశింప జేయున్…
లోభమే మనిషిని నశింప జేయున్ లోకమంతా సంపాదించినా ఆశ నిండునా? సంతృప్తి గల హృదయమే సుఖమునకు నిలయం లోభిని జీవన శూన్య వేమా!
- అతి ఆశ మనిషిని నాశనం చేయగల అత్యంత ప్రమాదకరమైన భావన.
- ఎంతో సంపాదించినా కూడా ఆసక్తి–లోభం తగ్గదు.
- మనకు ఉన్నదానితో సంతోషంగా ఉండటం నేర్చుకోవాలి.
చదివిన విద్య చేతికి పనిగా రావలె…
చదివిన విద్య చేతికి పనిగా రావలె చదివి వాడని విద్యలెన్నిటి లాభం? కష్టపడి సంపాదించిన జ్ఞానమే ధనం కట్టడమై నిలుచున్ వేమా!
- విద్య = పరీక్షల కోసం కాదు, జీవితానికి ఉపయోగపడాలి.
- అవగాహన లేకుండా గుద్దుకున్న చదువు కొన్ని రోజుల్లో మరిచి పోతుంది.
- అర్థం చేసుకుని నేర్చుకున్న జ్ఞానం శాశ్వత సంపద.
ఆపదలో తోడున్న వాడే నిజమైన స్నేహుడు…
ఆపదలో తోడున్న వాడే నిజమైన స్నేహుడు ఆశ లేనప్పుడు దగ్గర నిలిచిన వాడే సుహృత్ లాభమున్నప్పుడే వచ్చి పోయే వాడు స్నేహితుడు కాడు వేమా!
- మంచి రోజుల్లో అందరూ స్నేహితుల్లా ఉంటారు.
- కష్టకాలంలో తోడు ఇచ్చేవారే నిజమైన స్నేహితులు.
- లాభం ఉన్నప్పుడే నన్ను పిలిచే వారు స్నేహితులు కారు.
తన తప్పు తెలిసిన వాడే గొప్పవాడు…
తన తప్పు తెలిసిన వాడే గొప్పవాడన్ తప్పును ఒప్పుకొని మారిన వాడే మహనీయుడు తప్పు చేసినా ఒప్పుకోని వాడే జీవితాన్ని నశింపజేయున్ వేమా!
- తప్పులు అందరిచేత జరుగుతాయి – వాటిని సరిచేయడం గుణం.
- అహంకారంతో తప్పును ఒప్పుకోని వాడు అదే తప్పును మళ్లీ చేస్తాడు.
- తప్పు తర్వాత మారడానికి సిద్ధమై జీవితాన్ని మెరుగుపరచే వాడే మహనీయుడు.
గుండెలో లేని భక్తి నోటిమాటలలో ఉందా?…
గుండెలో లేని భక్తి నోటిమాటలలో ఉందా? లోపల కపటం ఉండి వెలుపల జపమాల పుచ్చు వారెంత? మనసే ఆలయం గనుక మనసు శుభ్ర మైతే అదే నిజ భక్తి వేమా!
- బయట భక్తి చూపడం సులభం — కానీ దేవుడు మనిషి హృదయాన్ని చూసుకుంటాడు.
- లోపల కపటం ఉంటే జపమాలలూ, దీపాలూ ప్రయోజనం ఇవ్వవు.
- దయ, మంచితనం, నిజాయితీ — ఇవే నిజమైన భక్తి.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.