📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 10)
ఈ పేజీలో సుమతీ శతకంలోని పద్యాలు 91 నుంచి 100 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకం తెలుగు భాషలో ప్రసిద్ధిగాంచిన నీతి శతకాలలో ఒకటి. చిన్న చిన్న పద్యాల ద్వారా కుటుంబం, సమాజం, వ్యక్తిగత జీవితానికి ఉపయోగపడే విలువలను బోధిస్తుంది.
ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అనే మకుటం – “ఓ మంచి బుద్ధి గలవాడా!” అని విద్యార్థులు, యువత, పెద్దలతో నేరుగా మాట్లాడుతున్నట్లుగా ఉంటుంది.
ఈ పేజీతో 91–100 వరకు పద్యాలను పూర్తి చేశాం. కింద ప్రతీ పద్యానికి భావం, తాత్పర్యం విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునే రీతిలో ఇచ్చాం. 🙂
కాలము గన్నది నీరువంటిది…
కాలము గన్నది నీరు వంటిది పాలుపో తరుగు గను పార సాగునట్టి జాలిలేని మానవుడు దానిని వేళపెట్టక గడిపెడి వాడడు సుమతీ!
- సమయాన్ని గౌరవించేవారే ఎదుగుతారు.
- “తర్వాత చూస్తా” అనే అలవాటు – జీవితం మొత్తాన్ని వాయిదా వేయడమే.
- విద్యార్థులు – చదవాల్సిన సమయాన్ని mobile, TVలకు వృథా చేయకూడదు.
సజ్జన సాంగత్యము సంతోష ధామము…
సజ్జన సాంగత్యము సంతోష ధామము దుఃఖమును దగ్ధం చేయు దీపముగునన్ దుర్జన సాంగత్య మైతే దుఃఖానలమున గూడిక కానీ సుమతీ!
- మన జీవితం, మన చుట్టూ ఉండే మనుషుల ప్రకారం మారుతుంది.
- మంచి మనుషుల మధ్య ఉంటే, మనలో కూడా మంచితనం పెరుగుతుంది.
- విద్యార్థులు – నీతి గల friends, teachersతో ఎక్కువగా కలవాలి.
ఇంద్రియ దమనమె జేతృత్వ మూలము…
ఇంద్రియ దమనమె జేతృత్వ మూలము కోపమున గెల్చుటే నిజ శౌర్యంబునన్ లొభమును జయించిన వాడే లోకంబు గెలుచు వీరుడగున్ సుమతీ!
- బయటి యుద్ధాలకన్నా, మన అహంకారం–కోపం పై యుద్ధమే గొప్పది.
- మనసు స్థిరంగా ఉంటేనే పెద్ద నిర్ణయాలు సరిగ్గా తీసుకోగలం.
- విద్యార్థులు – distractions (mobile, games)పై గెలిస్తే, మీ future మీద గెలిచినట్టే.
ధైర్యము లేనిదే ధనం వ్యర్థము…
ధైర్యము లేనిదే ధనం వ్యర్థము జ్ఞానము లేనిదే పదవి వ్యర్థము మానము లేనిఁడు మానవునికి జన్మగూడ వ్యర్థమే గదరా సుమతీ!
- స్థానం, డబ్బు, power – ఇవన్నీ గుణాలు ఉన్నప్పుడే విలువగలవి.
- Self-respect, honesty లేకపోతే మనిషి ఖాళీ కవర్లాంటివాడు.
- విద్యార్థులు – marks, ranks కంటే గుణాలు ముఖ్యమని గుర్తుపెట్టుకోవాలి.
మర్మము తెలిసిన వానితో జాగ్రత్త…
మర్మము తెలిసిన వానితో కర్మమున జాగ్రత్తగా కలువ వలయునన్ మర్మము రక్షించని నోరు మిత్రుడనియు మన్నింపవద్దు సుమతీ!
- నమ్మకం అంటే – రహస్యాలు, బలహీనతలు కూడా సురక్షితంగా ఉండాలి.
- ఎవరితో ఎంత share చేయాలో తెలివిగా నిర్ణయించాలి.
- విద్యార్థులు – మీ personal సమస్యలను ఎవరితోనైనా share చేసే ముందు వాళ్ల nature ను బాగా observe చేయాలి.
పొందిన ఉపకారము మరువక…
పొందిన ఉపకారము మరువక చేసిన ఉపకారంబు జాడ చేయ కూడన్ కొందరే చేస్తురుగని సజ్జనులు అందరికి నిదర్శనమర సుమతీ!
- కృతజ్ఞత – మనిషిని భిన్నంగా నిలిపే గుణం.
- మన మంచిని మనమే ప్రచారం చేసుకోవడం, ఉపకారాన్ని చిన్నబుచ్చుతుంది.
- విద్యార్థులు – teachers, parents చేసిన సేవలను గుర్తుంచుకోవాలి.
అరచేత మట్టిగాన జ్ఞానముంటిని…
అరచేత మట్టిగాన జ్ఞాన ముండగా పొగడుచు నడుచు వాడు పామువలె గనున్ సముద్రము నిండ జ్ఞానమున్న సద్బుధ్ధి గలవాడె నిలువున వినయి సుమతీ!
- తక్కువ జ్ఞానం ఉన్నవాడే ఎక్కువగా show off చేస్తాడు.
- నిజమైన పండితుడు – తనకు ఎంత తెలియదో కూడా తెలుసుకుని వినయంగా ఉంటాడు.
- విద్యార్థులు – marks వచ్చినప్పుడు గర్వం కాకుండా, మరింత నేర్చుకోవాలనే తపన ఉండాలి.
కొంచెము చాలెను గని తృప్తి గల్గితే…
కొంచెము చాలెను గని తృప్తి గల్గితే ఎంతో ఉన్ననది వాంఛలేని దినుం తృప్తియేలేని మానవునికి పృథివీ సమస్తము తక్కువే సుమతీ!
- తృప్తి లేకపోతే, ఎంత సాధించినా మనసు ఖాళీగానే ఉంటుంది.
- స్వల్పంలో సంతోషించడం నేర్చుకున్నదే నిజమైన ధనవంతుడు.
- విద్యార్థులు – friendsతో compare చేసుకుంటూ మాత్రమే జీవించకుండా, మీ growth మీద focus చేయాలి.
నిశ్చయము గలవాడి మార్గము…
నిశ్చయము గలవాడి మార్గము శిలపై కెక్కిన గంగ ప్రవాహంబునన్ సంకటాలు వచ్చినను సాగున్ అలుపుగాని వేగముతోనే సుమతీ!
- లక్ష్యం స్పష్టంగా ఉంటే, మధ్యలో వచ్చే small failures పెద్దగా కనిపించవు.
- నిశ్చయంతో క్రమంగా కష్టపడితే, ఏ రంగంలోనైనా విజయానికి చేరవచ్చు.
- విద్యార్థులు – మధ్యలోలొ విషాదం కాదు, చివరిదాకా నిలబడటమే ముఖ్యము.
ధర్మముఁ గల్గి దయ కల్గి…
ధర్మముఁ గల్గి దయ కల్గి సర్మమునందు సత్యనిష్ఠ గలవాడై అహంకారములేనిదై నుండిన మానవుని జన్మే సార్థకం సుమతీ!
- ధర్మం = నీతి; దయ = హృదయ విస్తారం; సత్యం = నిజాయితీ; అహంకారం లేకపోవడం = వినయం.
- ఈ నాలుగు గుణాలు కలిసినపుడే జీవితం నిజమైన అర్ధం పొందుతుంది.
- విద్యార్థులు – చదువు, ఉద్యోగం, డబ్బు కంటే, మంచి మనిషిగా ఉండటం గొప్ప లక్ష్యం.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.