📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 3)
ఈ పేజీలో సుమతీ శతకంలోని పద్యాలు 21 నుంచి 30 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకము తెలుగు భాషలో ప్రసిద్ధిగాంచిన నీతి శతకాలలో ఒకటి. దీన్ని సాధారణంగా బద్దెన భూపాలుడు రచించినదిగా భావిస్తారు. చిన్న చిన్న, సరళమైన పద్యాల ద్వారా రోజువారీ జీవితంలో ఉపయోగపడే నీతులను బలంగా బోధిస్తుంది.
ఈ శతకంలోని ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అన్న మకుటం “మంచి బుద్ధి గలవాడా!” అనే అర్థం కలిగి ఉంటుంది. అంటే ప్రతి పద్యం నేరుగా విద్యార్థులతో, పాఠకులతో మాట్లాడుతున్నట్టుగా ఉంటుంది.
ఈ పేజీలో ఇచ్చిన పద్యాలకు కింద విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునేలా భావం, తాత్పర్యం ఇవ్వబడింది. ఉపాధ్యాయులు క్లాస్లో బోధించడానికి, తల్లిదండ్రులు పిల్లలకు నీతి చెప్పడానికి కూడా ఉపయోగించుకోవచ్చు. 🙂
అప్పుగొని చేయు విభవము…
అప్పుగొని చేయు విభవము ముప్పున బ్రాయంపుటాలు, మూర్ఖుని తపమున్ దప్పరయని నృపు రాజ్యము దెప్పరమై, మీద గీడు దెచ్చుర సుమతీ!
- అప్పుచేసి చూపు కోసం ఖర్చు చేయడం తాత్కాలిక సంతోషం, దీర్ఘకాల బాధ.
- వయసు, జ్ఞానం, పరిస్థితి లెక్క చేయకుండా తీసుకున్న నిర్ణయాలు – కుటుంబానికీ, సమాజానికీ నష్టం.
- ధర్మం లేని పాలన దేశానికే ప్రమాదం.
- విద్యార్థులు కూడా “ఇతరులకు చూపు కోసం” నిర్ణయాలు తీసుకోకుండా, నిజంగా ఉపయోగపడేదే ఎంచుకోవాలి.
కప్పకు నొరగాలైనను…
కప్పకు నొరగాలైనను, సర్పమునకు రోగమైన, సతి తులువైనన్, ముప్పున దరిద్రుడైనను, తప్పదు మఱి దుఃఖ మగుట తథ్యము సుమతీ!
- కొన్ని పరిస్థితులు సహజంగానే కష్టాలను తీసుకువస్తాయి – ముందు నుంచే జాగ్రత్త అవసరం.
- పెళ్లి, సంపాదన, ఆరోగ్యం లాంటి విషయాల్లో లోబడి ఉన్న సమస్యలను చిన్నగా తీసుకోరాదు.
- జీవితంలో ముందుగానే శ్రద్ధ పెట్టితే, వృద్ధాప్యంలో బాధలు తగ్గుతాయి.
- విద్యార్థులు కూడా చిన్నప్పటినుంచి కష్టపడి చదివితే, పెద్దయ్యాక “పేదరికం + బాధ” తగ్గుతుంది.
చీమలు పెట్టిన పుట్టలు…
చీమలు పెట్టిన పుట్టలు పాముల కిరవైనయట్లు పామరుఁడుదగన్ హేమంబుఁ గూడఁ బెట్టిన భూమీశుల పాలఁజేరు భువిలో సుమతీ!
- అజ్ఞానం, లోభం కలిసినప్పుడు, సంపాదన మనకేగాక, ఇతరులకే ప్రయోజనం అవుతుంది.
- నియమాలు, పన్నులు, శిక్షలు – ఇవన్నీ లెక్క చేయకుండా దాచుకునే ధనం, చివరికి నష్టమే ఇస్తుంది.
- సరిగ్గా ప్లాన్ చేసి, ధర్మంగా సంపాదించి, సద్వినియోగం చేస్తేనే సంపద నిలుస్తుంది.
- విద్యార్థులకు – అజ్ఞానం మీద ego పెట్టుకోవడం కన్నా, ప్రశ్నించి నేర్చుకోవడమే నిజ జ్ఞానం.
కరణము గరణము నమ్మిన…
కరణము గరణము నమ్మిన మరణాంతక మౌను గాని మనలేడు సుమీ కరణము దన సరి కరణము మఱి నమ్మక మర్మ మీక మనవలె సుమతీ!
- అదే స్థాయిలో ఉన్న సహోద్యోగిని అర్థం లేకుండా, బ్లైండ్గా నమ్మడం ప్రమాదకరం.
- మన చేతిలో ఉన్న బాధ్యతల గురించి పూర్తిగా ఇతరులపై ఆధారపడకూడదు.
- రహస్యాలు, ముఖ్య సమాచారం – ఎవరికీ తెలీకూడదని కాదు, కానీ ఎవరిని ఎంతవరకు నమ్మాలో జ్ఞానం అవసరం.
- విద్యార్థులు కూడా passwords, personal details, exam-related విషయాలు – ఎవరి చేతిలో పెట్టాలో, పెట్టకూడదో ఆలోచించాలి.
కోమలి విశ్వాసంబును…
కోమలి విశ్వాసంబును బాములతోఁ జెలిమి యన్య భామల వలపున్ వేముల తియ్యఁదనంబును భూమీశుల నమ్మికలుసు బొంకుర సుమతీ!
- నిజమైన నమ్మకం – స్థిరమైన గుణాల మీద ఉండాలి, ఆకర్షణల మీద కాదు.
- అందం, కోరిక, political మాట – ఇవన్నీ త్వరగా మారిపోయే వాటే.
- బాహ్య ఆకర్షణతో కనిపించినా, లోపల ప్రమాదం దాగి ఉన్న పరిస్థితులను జాగ్రత్తగా చూడాలి.
- విద్యార్థులు కూడా “sweet మాటలు” చెప్పే కానీ, పనిలో సాయం చేయని ఫ్రెండ్స్ను జాగ్రత్తగా గుర్తించాలి.
కరణము సాదై యున్నను…
కరణము సాదై యున్నను గరిమదముడిగినను బాము గర వక యున్నన్ ధరదేలు మీటకున్నను గర మరుదుగ లెక్క గొనరు గదరా సుమతీ!
- అధికారము, శక్తి ఉన్నా, బాధ్యత లేకుంటే విలువ తగ్గిపోతుంది.
- తన పని చేయకుండా just “సైలెంట్గా” ఉంటే, అది మంచితనం కాదు – బాధ్యతారాహిత్యం.
- ప్రమాదం చేయగల శక్తి ఉన్నా, అదనపు నియంత్రణ కూడా బాధ్యతతోనే ఉండాలి.
- విద్యార్థులు కూడా “నన్నెవరూ లెక్క చేయరేదేం లేదు” అని కాకుండా, తన పని మీద నిబద్ధత పెంచుకోవాలి.
ఇచ్చిన దినముల దనకా…
ఇచ్చిన దినముల దనకా లచ్చిని నెడబాయ రాదలంఘ్యతా నరుతో నిచ్చిన దినములు తీరిన నిచ్చిన నరు బాసి లచ్చి యెగుర సుమతీ!
- ధనం మన దగ్గర సాయంగా ఉంటే, అది కేవలం మనదికాదు – సమాజానిదీ అవుతుంది.
- స్వార్థంగా దాచుకుంటూ, ఏ మంచిపనికీ వాడకపోతే, సంపద కూడా slowly పోతుంది (రోగాలు, ప్రమాదాలు, వ్యయాలు…).
- దానం అంటే కేవలం డబ్బు కాదు – సమయం, జ్ఞానం, శ్రమ కూడా దానమే.
- విద్యార్థులు చిన్న పనుల్లోనే share, help అలవాటు పెంచుకుంటే, పెద్దయ్యాక నిజమైన దాతలుగా మారతారు.
కవి కాని వాని వ్రాతయు…
కవి కాని వాని వ్రాతయు, నవరస భావములు లేని నాతుల వలపున్, దవిలి చను పంది నేయని వివిధాయుధ కౌశలంబు వృథరా సుమతీ!
- ఏ కళ, ఏ జ్ఞానం అయినా – ఫలితంతో, నాణ్యతతో కనిపించాలి; పేరుకే ఉండకూడదు.
- కళకు భావం లేకుంటే, అది కేవలం శబ్దం మాత్రమే; usefulness ఉండదు.
- ప్రాక్టికల్గా వాడలేని స్కిల్స్, నిజ జీవితంలో విలువ తక్కువగా ఉంటాయి.
- విద్యార్థులు “పొరపాట్లూ, practice లేకుండా names మాత్రమే” కాదు, నిజమైన practice మీద focus పెట్టాలి.
కాదు సుమీ దుస్సంగతి…
కాదు సుమీ దుస్సంగతి పోదు సుమీ కీర్తికాంత పొందిన పిదపన్ వాదుసుమీ యప్పిచ్చుట లేదుసుమీ సతుల వలపు లేశము సుమతీ!
- దుస్సంగం అంటే – మన మంచితనాన్ని దెబ్బతీసే company. అటువంటి స్నేహం ఎప్పుడూ avoid చేయాలి.
- సద్గుణాలతో వచ్చిన good name చాలా విలువైనది; దాన్ని కాపాడుకోవాలి.
- అప్పుల వ్యవహారాలు, ఎక్కువగా మనుషుల మధ్య తగాదాలకు కారణం అవుతాయి.
- విద్యార్థులు మంచి పేరు సంపాదించుకోవడంలో, దుస్సంగం, unnecessary అప్పులనుంచి దూరంగా ఉండడం ముఖ్యం.
ఉదకము ద్రావెడు హయమును…
ఉదకము ద్రావెడు హయమును మదమున నుప్పొంగుచుండు మత్తేభంబున్ మొదవుకడ నున్న వృషభము జదువని యా నీచుకడకుఁ జనకుర సుమతీ!
- కొన్ని పరిస్థితులు బయటకే చూస్తుంటే normalగా అనిపించినా, లోపల చాలా ప్రమాదకరంగా ఉంటాయి.
- మన controlలో లేని, violent పరిస్థితుల దగ్గర unnecessarily ఉండకూడదు.
- జ్ఞానం లేని, క్రూర స్వభావం ఉన్నవారితో దగ్గరి సంబంధం పెట్టుకోవడం మనకే ప్రమాదం.
- విద్యార్థులు కూడా fights, gangs, toxic groups నుండి దూరంగా ఉండటం నేర్చుకోవాలి.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.