📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 4)
ఈ పేజీలో సుమతీ శతకంలోని పద్యాలు 31 నుంచి 40 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకము తెలుగు భాషలో ప్రసిద్ధిగాంచిన నీతి శతకాలలో ఒకటి. దీన్ని సాధారణంగా బద్దెన భూపాలుడు రచించినదిగా భావిస్తారు. చిన్న చిన్న, సరళమైన పద్యాల ద్వారా రోజువారీ జీవితంలో ఉపయోగపడే నీతులను బలంగా బోధిస్తుంది.:contentReference[oaicite:0]{index=0}
ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అనే మకుటం – “మంచి బుద్ధి గలవాడా!” అనే అర్థంలో ఉంటుంది. అంటే ప్రతి పద్యం నేరుగా మనతో, ప్రత్యేకంగా విద్యార్థులతో మాట్లాడుతున్నట్టు ఉంటుంది.
కింద పద్యాలకి భావం (సారాంశం), తాత్పర్యం (నీతి, పాఠం) విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు సులభంగా వినియోగించుకునేలా సరళ తెలుగు లో ఇచ్చాం. 🙂
కరణముల ననుసరింపక…
కరణముల ననుసరింపక విరసంబున దిన్న తిండి వికటించు జుమీ యిరుసున కందెన బెట్టక పరమేశ్వరు బండి యైన బారదు సుమతీ ॥
- సరైన విధానం, సరైన నియమాలు పాటించకుండా చేసిన పని మధ్యలోనే ఆగిపోతుంది.
- అకౌంటెంట్ / నిపుణుడు / పెద్దలు చెప్పే పద్ధతులను పట్టించుకోకపోతే, మన డబ్బు, శ్రమ వృథా అయ్యే అవకాశం ఉంటుంది.:contentReference[oaicite:1]{index=1}
- విద్యార్థులకు – టీచర్ చెప్పిన స్టెప్స్, టైమ్ టేబుల్, స్టడీ ప్లాన్ లాంటి వాటిని “కందెన” లా భావించి ఫాలో అయితేనే రిజల్ట్ బాగా వస్తుంది.
కరణము సాదైయున్నను…
కరణము సాదైయున్నను, గరి మద ముడిగినను, బాము గఱవక యున్నన్, ధర దేలు మీటకున్నను, గర మరుదుగ లెక్క గొనరు గదరా సుమతీ ॥
- జవాబు దారీతనం లేకుండా, బాధ్యతల్ని వదిలేసి “నాకు ఎవరు ఏం చెప్తారు” అన్నట్టు ఉండే అధికారులకు, ఉద్యోగులకు, చివరకు విలువ తగ్గిపోతుంది.
- శక్తి, స్థాయి, జ్ఞానం – ఇవి ఉన్నా, వాటిని ఉపయోగించకపోతే ఫలితం ఉండదు.:contentReference[oaicite:2]{index=2}
- విద్యార్థులు – టాలెంట్ ఉన్నా, దాన్ని ఉపయోగించి పనిచేయకపోతే, మార్కులు, కెరీర్లో ప్రయోజనం ఉండదు అనే పాఠం.
కసుగాయ గఱచి చూచిన…
కసుగాయ గఱచి చూచిన మసలక పస యొగరు రాక మధురంబగునా, పస గలుగు యువతులుండగ పసి బాలల బొందువాడు పశువుర సుమతీ ॥
- ప్రతి పనికి ఒక వయస్సు, ఒక స్థాయి అవసరం ఉంది – బాల్యంలో పెద్దల బాధ్యతలు వేయకూడదు.
- శారీరకంగా, మానసికంగా సిద్ధం కాకముందు, జీవిత నిర్ణయాలు తీసుకోవడం అన్యాయం కూడా, ప్రమాదం కూడా.
- విద్యార్థులు – చదవాల్సిన వయస్సులో పూర్తిగా చదివి, తరువాత జీవిత నిర్ణయాలు తీసుకోవాలనే నీతి.
కవి కాని వాని వ్రాతయు…
కవి కాని వాని వ్రాతయు, నవరస భావములు లేని నాతుల వలపున్, దవిలి చను పంది నేయని వివిధాయుధ కౌశలంబు వృధరా సుమతీ ॥
- ఏ కళైనా – అర్ధం, భావం, నైపుణ్యం లేకుండా చేస్తే, అది నిజమైన కళ కాదు.
- పుస్తకాలు చదవడం, క్లాసులు వేయడం మాత్రమే కాదు; మన పనిలో quality కనిపించాలి.:contentReference[oaicite:3]{index=3}
- విద్యార్థులు – answer రాసేటప్పుడు కూడా, words మాత్రమే కాదు, concept బాగా రాసినప్పుడే మార్కులుంటాయి.
కాదు సుమీ దుస్సంగతి…
కాదు సుమీ దుస్సంగతి, పోదు సుమీ “కీర్తి” కాంత పొందిన పిదపన్, వాదు సుమీ యప్పిచ్చుట, లేదు సుమీ సతుల వలపు లేశము సుమతీ ॥
- దుస్సంగం – అనగా మనలోని మంచితనాన్ని నెమ్మదిగా చెడగొట్టే స్నేహం.
- నీతి, కృషి వల్ల వచ్చిన good name చాలా విలువైనది; దాన్ని చెడు పనులతో పోగొట్టుకోకూడదు.
- అప్పులు తీసుకోవడం, ఇవ్వడం – రెండూ జాగ్రత్తగా చేయాలి; సంబంధాలు పాడవుతాయి.
- విద్యార్థులు – ఎవరి గ్రూపులో కలవాలి, ఎవర్నీ avoid చేయాలి అన్నది తెలివిగా నిర్ణయించుకోవాలి.
కాముకుడు దనిసి విడిచిన…
కాముకుడు దనిసి విడిచిన కోమలి బరవిటుడు గవయ గోరుట యెల్లన్ బ్రేమమున జెఱకు పిప్పికి చీమలు వెస మూగినట్లు సిద్ధము సుమతీ ॥
- ఒకసారి మనసు నొప్పించి వదిలేసిన సంబంధం – తిరిగి అదే చోటకి పడి మరిన్ని గాయాలు తెచ్చుకుంటుంది.
- స్వార్థ ప్రేమ (లస్ట్) మనసుకు సురక్షితం కాదు; గౌరవం, బాధ్యత ఉన్న సంబంధాలే నిలబడతాయి.
- విద్యార్థులు – “టైమ్ పాస్ రిలేషన్” లు, toxic attachmentల నుంచి earlyగా బయట పడటం నేర్చుకోవాలి.
కారణము లేని నగవును…
కారణము లేని నగవును, బేరణము లేని లేమ, పృథివీ స్థలిలో బూరణము లేని బూరెయు, వీరణము లేని పెండ్లి వృధరా సుమతీ ॥
- బాహ్య గ్లామర్, ఆర్భాటం కంటే, లోపల ఉన్న సారాంశమే ముఖ్యమైనది.
- ఎందుకు నవ్వుతున్నామో, ఎందుకు పండగ చేసుకుంటున్నామో అర్థం ఉండాలి.
- విద్యార్థులు – ఫ్యాన్సీ గాడ్జెట్లు, షో ఆఫ్ కంటే, నిజమైన విద్య, స్కిల్స్ అనే “వీరులు” ముఖ్యమైనవి.
కులకాంత తోడ నెప్పుడు…
కులకాంత తోడ నెప్పుడు గలహింపకు, వట్టి తప్పు ఘటియింపకుమీ, కలకంఠి కంట కన్నీ రొలికిన సిరి యింట నుండ నొల్లదు సుమతీ ॥
- కుటుంబంలో అనవసరాలైన గొడవలు, తప్పులెత్తుకోవడాలు – slowly ఆ ఇంటి శాంతిని, సంపదను పోగొడతాయి.
- గౌరవం, ప్రేమ, పరస్పర అర్థం చేసుకోవడం – ఇవే కుటుంబానికి నిజమైన “సిరి”.
- విద్యార్థులు – ఇంట్లో తల్లిదండ్రుల మధ్య గౌరవంగా మాట్లాడటం, వాళ్లకు బాధ కలిగించకుండా ఉండటం కూడా నీతి లో భాగమే.
కూరిమి గల దినములలో…
కూరిమి గల దినములలో నేరము లెన్నడును గలుగ నేరవు మఱి యా కూరిమి విరసంబైనను నేరములే తోచు చుండు నిక్కము సుమతీ ॥
- మనసు దగ్గరగా ఉంటే, మనుషులు పరస్పరం ఒకరిని ఒకరు మన్నించుకుంటారు.
- కోపాలు, ఈగోలు పెరిగి దూరం వచ్చిన తర్వాత, అదే పనుల్ని తిరిగి చూసుకుంటే “ఇన్ని తప్పులు చేశాడే!” అని అనిపిస్తుంది.
- విద్యార్థులు – చిన్న misunderstandings ఉన్నప్పుడు వెంటనే మాట్లాడి clear చేసుకుంటే, మంచి friends, మంచి family bond కాపాడుకోవచ్చు.
కొంచెపు నరు సంగతిచే…
కొంచెపు నరు సంగతిచే నంచితముగ గీడు వచ్చు నది యెట్లన్నన్ గించిత్తు నల్లి కుట్టిన మంచమునకు జేటు వచ్చు మహిలో సుమతీ ॥
- చిన్న చిల్లు, చిన్న crack, చిన్న తప్పిదం – వీటిని “పర్లేదు” అని వదిలేస్తే, తరువాత పెద్ద సమస్యగా మారతాయి.
- జీవితంలో, సంబంధాల్లో, health లో, చదువులో – చిన్న సంకేతాలను ignore చేయకూడదు.
- విద్యార్థులు – చిన్న మార్క్ లాస్ ని “పర్లేదు” అని తీసుకుంటూ పోతే, చివరికి మొత్తం result పై ప్రభావం చూపుతుంది.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.