📘 సుమతీ శతకం – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 5)
ఈ పేజీలో సుమతీ శతకంలోని పద్యాలు 41 నుంచి 50 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 సుమతీ శతకం – చిన్న పరిచయం
సుమతీ శతకము తెలుగు భాషలో ప్రసిద్ధిగాంచిన నీతి శతకాలలో ఒకటి. దీనిని సాధారణంగా బద్దెన భూపాలుడు రచించినదిగా భావిస్తారు. చిన్న చిన్న, సులభమైన పద్యాల ద్వారా మనుషుల నడవడి, కుటుంబ జీవితం, సమాజం గురించి చాలా ఉపయోగకరమైన నీతులను బోధిస్తుంది.
ప్రతి పద్యం చివర వచ్చే “సుమతీ” అన్న మకుటం – “ఓ మంచి బుద్ధి గలవాడా!” అనే అర్ధంతో మనతో నేరుగా మాట్లాడుతున్నట్టుగా ఉంటుంది.
కింద ఉన్న పద్యాలకు, విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకునేలా భావం (సారాంశం), తాత్పర్యం (పాఠం) ఇవ్వబడింది. ఉపాధ్యాయులు, తల్లిదండ్రులు క్లాస్లో, ఇంట్లో బోధించడానికి వీటిని ఉపయోగించవచ్చు. 🙂
దగ్గర కొండెము చెప్పెడు…
దగ్గర కొండెము చెప్పెడు ప్రెగ్గడ పలుకులకు రాజు ప్రియుడై మరితా నెగ్గు బ్రజ కాచరించుట బొగ్గులకై కల్పతరువు బొడుచుట సుమతీ!
- ప్రజలే రాజ్యానికి అసలైన బలం; వాళ్లకు నష్టం చేసే నిర్ణయాలు రాజుకే నష్టం.
- ఇతరుల ఫిర్యాదులు వింటున్నప్పుడు, నిజం ఏమిటో తెలుసుకోవాలి; blindగా punish చేస్తే అన్యాయం అవుతుంది.
- విద్యార్థులు – ఒక ఫ్రెండ్ గురించి ఇంకొకరు చెప్పిన మాటలతోనే నిర్ణయం తీసుకోకుండా, రెండువైపులా విని అర్థం చేసుకోవాలి.
చుట్టములు గాని వారలు…
చుట్టములు గాని వారలు చుట్టములము నీకటంచు సొంపు దలిర్పన్ నెట్టుకొని యాశ్రయింతురు గట్టన ద్రవ్యంబు గలుగ గదరా సుమతీ!
- ఆస్తి వల్ల వచ్చే బంధుత్వాలకంటే, కష్టకాలంలో తోడు నిలిచే బంధువులే నిజమైన వారు.
- సంపద ఉన్న సమయంలో ఎవరు దగ్గరవుతున్నారో గమనించాలి – స్వార్థం కోసం వచ్చారా, ప్రేమ కోసం వచ్చారా?
- విద్యార్థులు – marks / success వచ్చినప్పుడు అకస్మాత్తుగా దగ్గరయ్యే “friends” ను కూడా జాగ్రత్తగా గమనించాలి.
కాదన్న వాడే కరణము…
కాదన్న వాడే కరణము వాదడచిన వాడే పెద్ది వసుధేశు కడన్ లేదన్న వాడే చనవరి గాధలు పెక్కాడు వాడే కావ్యుడు సుమతీ!
- “అంతా బాగానే ఉంది” అని చెప్పేవాడికన్నా, అవసరమైనప్పుడు “ఇది తప్పు” అని చెప్పేవాడే నిజాయితీగలవాడు.
- బాధ్యతగల స్థానంలో ఉన్నవారు, తప్పులను చూసీ చూసీ అంగీకరిస్తే, సమాజం కుళ్లిపోతుంది.
- విద్యార్థులు – ఫ్రెండ్ తప్పు చేస్తే, “ఓకే” అని కాకుండా, మంచిగా అడ్డుకోవడం నిజమైన స్నేహం.
చేతులకు తొడవు దానము…
చేతులకు తొడవు దానము భూతల నాథులకుదొడవు బొంకమి, ధరలో నీతియే తొడ వెవ్వారికి నాతికి మానంబు తొడవు నయముగ సుమతీ!
- గుణాలే మనకు అసలైన ఆభరణాలు – ఆభరణాలు లేకున్నా గుణాలు ఉంటే మనిషి మెరిసిపోతాడు.
- నీతి గుణం ఉన్నవాళ్లను సమాజం ఎప్పుడూ గౌరవిస్తుంది.
- విద్యార్థులు – బ్రాండెడ్ డ్రస్సులు, gadgets కంటే, గౌరవం, నీతి, discipline అనే “అలంకారాలు” పెంచుకోవాలి.
తడవోర్వక యోడ లోర్వక…
తడవోర్వక యోడలోర్వక కడువేగం బడిచిపడిన గార్యంబగునే నీతితోడ వెవ్వారికి జెడిపోయిన కార్యంబెల్ల జేకురు సుమతీ!
- “త్వరగా చేద్దాం” అనే ఒక్క point వల్ల, చాలా పనులు పాడవుతాయి.
- జాగ్రత్తగా ప్లాన్ చేసి, steadyగా చేసిన పని మాత్రమే నిలబడుతుంది.
- విద్యార్థులు – exam కి ఒక రాత్రి ముందు చదువుకన్నా, ముందుగానే ప్లాన్ చేసి చదవడం మంచిది.
తనకోపమే తన శత్రువు…
తనకోపమే తన శత్రువు తన శాంతమే తనకు రక్ష దయ చుట్టంబౌ తన సంతోషమే స్వర్గము తన దుఃఖమే నరకమండ్రు తథ్యము సుమతీ!
- బాహ్య శత్రువులకన్నా, మనలో ఉన్న కోపం, అసూయ, ద్వేషం – ఇవే ప్రమాదకరం.
- శాంతంగా ఆలోచించే అలవాటు ఉంటే, చాలా సమస్యలు చిన్నవిగా మారిపోతాయి.
- విద్యార్థులు – తక్కువ మార్కులు, మందలింపులు వచ్చినప్పుడు కోపపడకుండా, “next time better” అనే attitude పెంచుకోవాలి.
తనయూరి తపసి తనమును…
తనయూరి తపసి తనమును దన బుత్రుని విద్యపెంపు దన సతి రూపున్ తన పెరటి చెట్టు మందును మనసున వర్ణింపరెట్టి మనుజులు సుమతీ!
- మన దగ్గర ఉన్న మంచి విషయాల విలువ, చాలాసార్లు మనకు తక్కువగానే కనిపిస్తుంది.
- ఇతరులది గొప్పగా, మనది సాధారణంగా భావించడం మనుషుల కామన్ స్వభావం.
- విద్యార్థులు – తమ తల్లిదండ్రులు, తమ స్కూల్, తమ teachers విలువను గుర్తు పెట్టుకోవాలి.
తన కలిమియే ఇంద్ర భోగము…
తన కలిమియే ఇంద్ర భోగము తన లేమియే సర్వలోక దారిద్ర్యంబున్ తన చావే జగత్ ప్రళయము తను వలచిన యదియె రంభ తథ్యము సుమతీ!
- అతి స్వీయాభిమానం (over self-importance) మనిషిని హాస్యాస్పదుడిని చేస్తుంది.
- మన జీవితంలో సమస్యలు, సంతోషాలు ఉన్నట్టే, ఇతరులకూ ఉంటాయి – మనం మాత్రమే ప్రత్యేకం కాదు.
- విద్యార్థులు – “నేనే టాపర్, నేను లేకపోతే friends కు ఎవరూ లేరు” వంటి overthinking వద్దు; టీమ్గా నేర్చుకునే attitude మంచిది.
తనవారు లేని చోటను…
తనవారు లేని చోటను జనవించుక లేనిచోట జగడము చోటన్ అనుమానమైన చోటను మనుజునకట నిలువ దగదు మహిలో సుమతీ!
- సురక్షితమైన వాతావరణం, మనకి అండగా ఉండే వాళ్లు – ఇవి జీవితంలో చాలా ముఖ్యం.
- ఎల్లప్పుడూ తగాదాలు, క్రైమ్, అనుమానాలు నిండిన చోట ఉండటం మన character, safetyకి హానికరం.
- విద్యార్థులు – fights జరిగే gangలు, toxic groups, doubtful situations (late night hangouts, etc.) నుంచి దూరంగా ఉండాలి.
తమలము వేయని నోరును…
తమలము వేయని నోరును విమతులతో జెలిమి జేసి వెతఁబడుటెల్లన్ గమలములు లేని కొలనును హిమదాముడు లేని రాత్రి హీనము సుమతీ!
- పూర్తి అందం, మాధుర్యం ఉండాలంటే, కొన్ని “సహజ లక్షణాలు” దానిలో కలిసినప్పుడే సంతృప్తి కలుగుతుంది.
- ఖాళీ, అర్థాంతరంగా ఉన్న జీవితం కన్నా, ప్రేమ, మాధుర్యం, సౌందర్యం, ఆనందం – ఇవన్నీ బ్యాలెన్స్గా ఉండటం ముఖ్యం.
- విద్యార్థులు – కేవలం marks కాదు, games, arts, friends, family time – వీటితో కలిసే student life complete అవుతుంది.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.