📘 వేమన పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం (భాగం 10)
ఈ పేజీలో పద్యాలు 91 నుండి 100 వరకు ఇవ్వబడ్డాయి.
🧑🏫 వేమన కవి – చిన్న పరిచయం
వేమన తెలుగు భాషలో అతి ప్రజాదరణ పొందిన నీతి–కవి. ఆయన ఎప్పుడు జీవించాడు అనే విషయంపై స్పష్టత లేకపోయినా, సాధారణంగా 17వ శతాబ్దానికి చెందినవాడిగా భావిస్తారు. ఆయన పద్యాలు చాలా సరళమైన భాషలో ఉండుతూ, గ్రామీణ ప్రజల జీవన వైఖరిని, నీతిని, నిజాయితీని బలంగా ప్రతిబింబిస్తాయి.
వేమన పద్యాలలో సత్యం, నీతి, వినయం, దయ, నిజాయితీ వంటి గుణాల గురించి బోధన ఉంటుంది. అహంకారం, కపటం, లోభం, కపటభక్తి వంటి చెడు గుణాలను ఆయన గట్టిగా విమర్శించాడు. సాధారణ ప్రజలకు అర్థమయ్యే భాషలో ఉండటం వల్ల ఆయన పద్యాలు పాఠశాలల్లో, పుస్తకాలలో, ప్రసంగాలలో చాలా వినిపిస్తుంటాయి.
కింది పద్యాల ద్వారా ఈ నీతిని విద్యార్థులు సులభంగా అర్థం చేసుకోవడానికి భావం, తాత్పర్యం ఇచ్చామండి. 🙂
మనసు ఎలా ఆలోచింతునో జీవితం అటు మలుచునయ్యా…
మనసు ఎలా ఆలోచింతునో జీవితం అటు మలుచునయ్యా చెడును తలచిన చిత్తమునకు చెడు దారులే కనబడున్ సత్ప్రవృత్తుల వైపు దృష్టి పెట్టిన హృదయమైతే సద్గతి వైపు నడిపించున్ వేమా!
- ఎప్పుడూ నెగిటివ్గా ఆలోచిస్తే, ప్రతిదీ చెడుగానే కనిపిస్తుంది.
- సత్ప్రవర్తన, సద్భావం వైపు దృష్టి పెట్టిన మనసు మంచి అవకాశాలను గుర్తించగలదు.
- మనసు మనకు శత్రువుగానూ, మిత్రుగానూ మారవచ్చు – అది మన ఆలోచనలపై ఆధారపడుతుంది.
- విద్యార్థులు “నేను చేయలేను” అనే భావాన్ని వదిలి, “నేను ప్రయత్నిస్తే నేర్చుకోగలను” అనే దృక్పథంతో ఉండాలి.
సమయమనే నదిలో ఒకే జలధార రెండుసార్లు రాదయ్యా…
సమయమనే నదిలో ఒకే జలధార రెండుసార్లు రాదయ్యా గడచిన క్షణము మళ్లీ వచ్చునని నిరీక్షించకు రా కలలలోనే కాదు కర్తవ్యములోనూ మేలుకొను మనసా సమయాన్ని సద్వినియోగించుము వేమా!
- కాలం నది లాంటిది; ఒకసారి వెళ్లిపోయిన నీరు తిరిగి అదే రూపంలో రావడం లేదు.
- “తర్వాత చూద్దాం” అని వాయిదా వేస్తూ ఉంటే, అవకాశాలు చేతుల ద్వారా జారిపోతాయి.
- సమయాన్ని విలువైన సంపదగా భావించి, లక్ష్యాలకనుగుణంగా ఉపయోగించాలి.
- విద్యార్థులు “సాయంత్రం చదువుతా” అని వాయిదా వేయకుండా, తక్కువ సమయం ఉన్నా focusతో చదవాలి.
మాటలనే చూసి మనిషిని అర్థం చేసుకొనున్ జగతి…
మాటలనే చూసి మనిషిని అర్థం చేసుకొనున్ జగతి మాటల వెనుక దాగి యుండున్ హృదయ గుణములే స్వరములో మాధుర్యమును, అర్ధములో నీతిని కలిపిన వాణి సత్పురుషుని లక్షణము వేమా!
- మన మాటలు మనకు visiting card లాంటివి – మొదటగా అదే కనిపిస్తాయి.
- కఠినమైన, దూషణల మాటలు మన గుణాన్నే దెబ్బతీస్తాయి.
- స్వరంలో మాధుర్యం, అర్ధంలో నిజాయితీ ఉంటే, ఆ మాటలు మనసులోకి ప్రవేశిస్తాయి.
- విద్యార్థులు eldersతో గౌరవంగా, friendsతో ప్రేమగా, juniorsతో ఆప్యాయంగా మాట్లాడాలి.
లోకమును మార్చెదనంటే ముందుగా లోలోపల చూచుము రా…
లోకమును మార్చెదనంటే ముందుగా లోలోపల చూచుము రా తన చిన్న లోపమును సరి చేయలేని వాడు లోకాన్ని ఎట్లా మలచున్? ఒక హృదయం మారితే చిన్న ప్రపంచమొకటి మారినట్టే అక్కడినుండే మార్పు మొదలౌతుంది వేమా!
- ఇతరుల తప్పుల్ని apont చేసేముందు, మనలో ఉన్న చిన్న తప్పులను కూడా సరి చేయాలి.
- ఒక్క మనిషి మారితే, అతని కుటుంబం, స్నేహితులు, పరిసరాల్లో కూడా మార్పు మొదలవుతుంది.
- బయటి సమాజం మారాలంటే, లోపలి మనసులు మారాలి.
- విద్యార్థులు స్కూల్ వాతావరణం మారాలి అనుకుంటే, తామే discipline, neatness, respectలో ముందుండాలి.
ఫలమనే ఆలోచనకన్నా కృషియే నీ బాధ్యత రా…
ఫలమనే ఆలోచనకన్నా కృషియే నీ బాధ్యత రా పంట పండించుట రైతు పని, వర్షము కురిపించుట గగనభారము ఫలమును బట్టి తనను తాను తక్కువ చేసి చూడకు పని పట్ల నిబద్ధతే గొప్పది వేమా!
- రైతు విత్తనం వేసి, నీళ్ళు పోసి కష్టపడతాడు – వాన పడాల్సిన బాధ్యత ఆకాశం మీద ఉంది.
- అలాగే మనం కృషి చేయాలి; ఫలితాలు కొన్ని సార్లు late అవచ్చు, రూపం మారి రావచ్చు.
- ఫలితం తక్కువ వచ్చిందని మనకున్న విలువ తగ్గదనేది ముఖ్య సందేశం.
- విద్యార్థులు “ఇంత చదివి ఇంతే మార్కా?” అని నిరాశ పడకుండా, నేర్చుకున్న conceptలను గుర్తుంచుకోవాలి.
ఆరోగ్యం కోల్పోయిన తర్వాత సంపద సార్థకమా రా?…
ఆరోగ్యం కోల్పోయిన తర్వాత సంపద సార్థకమా రా? మంచం మీద బంధింపబడ్డ శరీరమునకే బంగారమేమి ప్రయోజనం అల్ప యౌవనములోనే అలవాట్లతో దేహముని నశింపజేయకు ఆరోగ్యమే మొదటి ధనమని జ్ఞాపకముంచుము వేమా!
- రాత్రిళ్లు నిద్ర లేకపోవడం, junk food ఎక్కువ, exercise లేకపోవడం – ఇవి futureలో పెద్ద సమస్యలు తెస్తాయి.
- మన శరీరం మనకున్న గొప్ప పరికరం; దానిని అలసత్వం, అలవాట్లతో నాశనం చేయకూడదు.
- ఆరోగ్యం ఉన్నప్పుడే చదువు, ఉద్యోగం, సేవ, ఆనందం – అన్నీ సార్థకం.
- విద్యార్థులు daily కొన్ని నిమిషాలు అయినా walking, playing, stretching చేసుకోవాలి.
కలలు కనుట మేలు, వాటి వెంట నడచుట మరింత మేలు…
కలలు కనుట మేలు వాటి వెంట నడచుట మరింత మేలు కళ్లలోనే మిగిలిన కలలెన్నో గాలిలో కలిసిపోయెనయ్యా కారణం కేవలం కార్యరహితమైన ఆశలు కలతో పాటు అడుగు వేయుము వేమా!
- “నాకు ఇది అవ్వాలి” అని చెప్పడమే కాదు; “దాని కోసం ఇవాళ నేను ఏం చేయాలి?” అన్న ప్రశ్న ముఖ్యం.
- కలలు plan & action కలిసినప్పుడు మాత్రమే నిజమవుతాయి.
- విడుదల లేని కోరికలు frustrationకి దారి తీస్తాయి.
- విద్యార్థులు తమ goal (సైనిక్ స్కూల్, డాక్టర్, ఇంజనీర్ etc.) decide చేసిన తర్వాత, రోజూ చిన్న ప్రయత్నాలు చేయాలి.
కఠినమయిన మాటల కంటే మృదువైన హృదయమే మునుపు గుర్తుండున్…
కఠినమయిన మాటలకంటే మృదువైన హృదయమే మునుపు గుర్తుండున్ బలవంతపు భయముతో పొందిన గౌరవము చీరగిన వస్త్రము ప్రేమతోనూ దయతోనూ నడచిన మనిషియొక్క జ్ఞాపకమే జీవితమంత నిలిచిపోవున్ వేమా!
- కోపంతో, బెదిరింపులతో ఇతరులను నియంత్రించవచ్చు, కానీ మనసు గెలుచుకోలేం.
- దయ, ప్రేమ, సహనం కలిగిన వ్యక్తిని ఎవరైనా జీవితంలో ఎప్పటికీ గుర్తుంచుకుంటారు.
- గౌరవం అనే వస్త్రం – ప్రేమతో నేస్తే మన్నికగా ఉంటుంది; భయంతో నేస్తే చీలిపోతుంది.
- విద్యార్థులు చిన్నవాళ్లతో, eldersతో కూడా ప్రేమగా మెలగాలి; అలా ఉంటే, ఎవరికైనా మనం ఇష్టపడే వాళ్లం అవుతాం.
తనను తాను ప్రేమించని వాడు లోకమును ఎట్లా ప్రేమించున్ రా…
తనను తాను ప్రేమించని వాడు లోకమును ఎట్లా ప్రేమించున్ రా ఎప్పుడూ తనమీదే ద్వేషం పెట్టుకున్న హృదయం చీకటిగదియే తన లోపాల్ని అంగీకరించి తానె తాను మన్నించిన వాడియే ఇతరులను మన్నించగలడు వేమా!
- Self-hate మనసుని లోపల నుండి కుళ్లగొడుతుంది; అలా ఉంటే ఇతరుల పట్ల కూడా కఠినంగా మారిపోతాం.
- తప్పులను అంగీకరించడం బలహీనత కాదు; మార్చుకునేందుకు మొదటి అడుగు.
- తనను తాను ప్రేమించగలిగిన, care చేసుకున్న వ్యక్తి – ఇతరులను కూడా ఆరోగ్యంగా ప్రేమించగలడు.
- విద్యార్థులు mistakes వల్ల “నేను useless” అని కాకుండా, “నేను నేర్చుకుంటున్నాను” అని attitude మార్చుకోవాలి.
సత్యం, దయ, వినయమే జీవనానికి మూడు స్తంభములు రా…
సత్యం దయ వినయమే జీవనానికి మూడు స్తంభములు రా ఏ స్తంభమొకటి కూలినా గుడారమంతా వంగిపోవున్ ఈ మూడు గుణములను గుండె నిండా నాటుకొనిన వాడె ఏ కాలమైనా నిలదొక్కుకొనును వేమా!
- సత్యం లేకపోతే విశ్వాసం పోతుంది; దయ లేకపోతే హృదయం కఠినమవుతుంది; వినయం లేకపోతే గర్వం పెరుగుతుంది.
- ఈ మూడు గుణాలు ఉంటే, failures వచ్చినా, పరిస్థితులు మారినా, మనం నిలబెట్టుకోగలం.
- వేమన నీతి సిద్ధాంతాన్ని సంక్షిప్తంగా చూపించే పద్యంలా ఇది వినిపిస్తుంది.
- విద్యార్థులు చిన్నప్పటి నుంచీ సత్యవంతంగా, దయతో, వినయంతో ఉండాలని ఈ పద్యం సూచిస్తోంది.
✒️ వేమన పద్యాలు (1–100)
ప్రసిద్ధ 100 వేమన పద్యాలు – భావం, తాత్పర్యంతో.
📘 సుమతీ శతకం (1–100)
బద్దెన భూపాలుని సుమతీ శతక పద్యాలు – భావము, తాత్పర్యం.